Ders Adı Boya Teknolojisi II
Ders Kodu TEK-3253
Dersin Türü Zorunlu
Ders Biriminin Seviyesi Ön Lisans
Yıl 2
Dönem 3.Yarıyıl
AKTS 3
Dersi Veren(ler) Füsun Ergül
Dersin Yardımcıları
Ders İşleme Biçimi Yüz Yüze
Önkoşul Dersleri
Dersin İçeriği Tops baskısı, iplik baskısı,kumaş baskısı ve hazır parça baskısı
Dersin Verildiği Diller Türkçe
Dersin Amacı Tekstil malzemelerine hangi baskı çeşitlerinin nasıl yapıldığını ve kullanılan baskı tekniklerini öğrenebilme
No Dersin Kazanımları  
1 1.Baskı işlemi hakkında bilgi sahibi olma
2 2.Rulo baskıyı öğrenme
3 3.Şablon baskıyı öğrenme
4 4.Transfer baskıyı öğrenme
5 5.Özel baskı yöntemlerini öğrenme
6 6.Ronjan baskıyı öğrenme
7 7.Rezerve baskıyı öğrenme
8 8.Özel baskı yöntemlerini öğrenme
DERSİN KAZANIMLARI / PROGRAM YETERLİKLERİ İLİŞKİ MATRİSİ
DKPY1PY2PY3PY4PY5PY6PY7PY8
1
2
3
4
5
6
7
8
5-Çok Yüksek İlişkili 4- Yüksek İlişkili 3-Orta İlişkili 2- Zayıf İlişkili 1-Çok Zayıf İlişkili 0-İlişkisiz
Hafta Konular  
1 Tops baskı, iplik baskısı, kumaş baskı, hazır parça baskısı
  Ön Hazırlık: 1. Ozcan, Y., ?Tekstil elyaf ve boyama tekniği ?, İstanbul Universitesi , 1978 , İstanbul , Türkiye 2. İber, F., ?Tekstil Basmacılığı?, Ege Üniversitesi Tekstil Fak. Ders notları, 1979, İzmir, Türkiye 3. Tarakçıoğlu, I., ?Tekstil Boyacılığı II?, Ege Universitesi,1979,İzmir,Türkiye
2 El baskısı, relief silindir baskısı
  Ön Hazırlık: 1. Ozcan, Y., ?Tekstil elyaf ve boyama tekniği ?, İstanbul Universitesi , 1978 , İstanbul , Türkiye 2. İber, F., ?Tekstil Basmacılığı?, Ege Üniversitesi Tekstil Fak. Ders notları, 1979, İzmir, Türkiye 3. Tarakçıoğlu, I., ?Tekstil Boyacılığı II?, Ege Universitesi,1979,İzmir,Türkiye
3 Rulo baskı makinesi
  Ön Hazırlık: 1. Ozcan, Y., ?Tekstil elyaf ve boyama tekniği ?, İstanbul Universitesi , 1978 , İstanbul , Türkiye 2. İber, F., ?Tekstil Basmacılığı?, Ege Üniversitesi Tekstil Fak. Ders notları, 1979, İzmir, Türkiye 3. Tarakçıoğlu, I., ?Tekstil Boyacılığı II?, Ege Universitesi,1979,İzmir,Türkiye
4 El şablon baskısı, masa film baskısı, film-druck baskı, rotasyon baskı
  Ön Hazırlık: 1. Ozcan, Y., ?Tekstil elyaf ve boyama tekniği ?, İstanbul Universitesi , 1978 , İstanbul , Türkiye 2. İber, F., ?Tekstil Basmacılığı?, Ege Üniversitesi Tekstil Fak. Ders notları, 1979, İzmir, Türkiye 3. Tarakçıoğlu, I., ?Tekstil Boyacılığı II?, Ege Universitesi,1979,İzmir,Türkiye
5 Transfer baskı
  Ön Hazırlık: 1. Ozcan, Y., ?Tekstil elyaf ve boyama tekniği ?, İstanbul Universitesi , 1978 , İstanbul , Türkiye 2. İber, F., ?Tekstil Basmacılığı?, Ege Üniversitesi Tekstil Fak. Ders notları, 1979, İzmir, Türkiye 3. Tarakçıoğlu, I., ?Tekstil Boyacılığı II?, Ege Universitesi,1979,İzmir,Türkiye
6 Flok baskı, dubleks baskı, halı baskı, kenar baskı, orbis baskı
  Ön Hazırlık: 1. Ozcan, Y., ?Tekstil elyaf ve boyama tekniği ?, İstanbul Universitesi , 1978 , İstanbul , Türkiye 2. İber, F., ?Tekstil Basmacılığı?, Ege Üniversitesi Tekstil Fak. Ders notları, 1979, İzmir, Türkiye 3. Tarakçıoğlu, I., ?Tekstil Boyacılığı II?, Ege Universitesi,1979,İzmir,Türkiye
7 Direkt baskı
  Ön Hazırlık: 1. Ozcan, Y., ?Tekstil elyaf ve boyama tekniği ?, İstanbul Universitesi , 1978 , İstanbul , Türkiye 2. İber, F., ?Tekstil Basmacılığı?, Ege Üniversitesi Tekstil Fak. Ders notları, 1979, İzmir, Türkiye 3. Tarakçıoğlu, I., ?Tekstil Boyacılığı II?, Ege Universitesi,1979,İzmir,Türkiye
8 Ronjan (Aşındırma ) baskı
  Ön Hazırlık: 1. Ozcan, Y., ?Tekstil elyaf ve boyama tekniği ?, İstanbul Universitesi , 1978 , İstanbul , Türkiye 2. İber, F., ?Tekstil Basmacılığı?, Ege Üniversitesi Tekstil Fak. Ders notları, 1979, İzmir, Türkiye 3. Tarakçıoğlu, I., ?Tekstil Boyacılığı II?, Ege Universitesi,1979,İzmir,Türkiye
9 Rezerve baskı
  Ön Hazırlık: 1. Ozcan, Y., ?Tekstil elyaf ve boyama tekniği ?, İstanbul Universitesi , 1978 , İstanbul , Türkiye 2. İber, F., ?Tekstil Basmacılığı?, Ege Üniversitesi Tekstil Fak. Ders notları, 1979, İzmir, Türkiye 3. Tarakçıoğlu, I., ?Tekstil Boyacılığı II?, Ege Universitesi,1979,İzmir,Türkiye
10 Baskı boyaları
  Ön Hazırlık: 1. Ozcan, Y., ?Tekstil elyaf ve boyama tekniği ?, İstanbul Universitesi , 1978 , İstanbul , Türkiye 2. İber, F., ?Tekstil Basmacılığı?, Ege Üniversitesi Tekstil Fak. Ders notları, 1979, İzmir, Türkiye 3. Tarakçıoğlu, I., ?Tekstil Boyacılığı II?, Ege Universitesi,1979,İzmir,Türkiye
11 Kıvam patları
  Ön Hazırlık: 1. Ozcan, Y., ?Tekstil elyaf ve boyama tekniği ?, İstanbul Universitesi , 1978 , İstanbul , Türkiye 2. İber, F., ?Tekstil Basmacılığı?, Ege Üniversitesi Tekstil Fak. Ders notları, 1979, İzmir, Türkiye 3. Tarakçıoğlu, I., ?Tekstil Boyacılığı II?, Ege Universitesi,1979,İzmir,Türkiye
12 Baskılara uygulanan fiksaj yöntemleri
  Ön Hazırlık: 1. Ozcan, Y., ?Tekstil elyaf ve boyama tekniği ?, İstanbul Universitesi , 1978 , İstanbul , Türkiye 2. İber, F., ?Tekstil Basmacılığı?, Ege Üniversitesi Tekstil Fak. Ders notları, 1979, İzmir, Türkiye 3. Tarakçıoğlu, I., ?Tekstil Boyacılığı II?, Ege Universitesi,1979,İzmir,Türkiye
13 Baskıda kullanılan farklı renklendirici maddeler ile çalışma reçeteleri
  Ön Hazırlık: 1. Ozcan, Y., ?Tekstil elyaf ve boyama tekniği ?, İstanbul Universitesi , 1978 , İstanbul , Türkiye 2. İber, F., ?Tekstil Basmacılığı?, Ege Üniversitesi Tekstil Fak. Ders notları, 1979, İzmir, Türkiye 3. Tarakçıoğlu, I., ?Tekstil Boyacılığı II?, Ege Universitesi,1979,İzmir,Türkiye
14 Baskı hata çeşitleri
  Ön Hazırlık: 1. Ozcan, Y., ?Tekstil elyaf ve boyama tekniği ?, İstanbul Universitesi , 1978 , İstanbul , Türkiye 2. İber, F., ?Tekstil Basmacılığı?, Ege Üniversitesi Tekstil Fak. Ders notları, 1979, İzmir, Türkiye 3. Tarakçıoğlu, I., ?Tekstil Boyacılığı II?, Ege Universitesi,1979,İzmir,Türkiye
No Bölüm Öğrenme Çıktısı Katkı Düzeyi
1 Orta öğretim düzeyi üzerindeki dersler ve uygulamalarla öğretilen tekstil alanındaki bilgi ve becerilere sahip olduğunu göstermek 5
2 Kazandığı bilgi ve becerileri doğru kullanarak sektörün ihtiyaç duyduğu kaliteli hizmeti sunabildiğini göstermek 5
3 Tekstil alanı ile ilgili uygulamalarda beklenmeyen durumları izleyerek değerlendirmek ve gerekli önlemleri alabilmek 5
4 Temel bilgisayar kullanımı yanı sıra tekstil alanı ile ilgili programları kullanabilmek 2
5 Sorumluluğu altında çalışanlarla sağlıklı iletişim kurup, takım çalışması yapabilmek 3
6 Yeterli olabilecek teknik yabancı dil bilgisine sahip olmak 3
7 İş güvenliği,işçi sağlığı,çevresel değerleri koruma,sosyal sorumluluklar,etik değerler hakkında bilgi sahibi olma 4
8 Atatürk ilke ve inkilapları hakkında bilgi sahibi olmak 2
Yarıyıl İçi Çalışmaları Sayısı Katkı Payı
Ara Sınav 1 100
Kısa Sınav 0 0
Ödev 0 0
Devam 0 0
Uygulama 0 0
Labaratuvar 0 0
Proje 0 0
Atölye 0 0
Seminer 0 0
Arazi Çalışması 0 0
Sözlü sınav 0 0
Portfolyo 0 0
Doküman İncelemesi 0 0
Performans değerlendirme 0 0
Sunum 0 0
Alan Çalışması 0 0
Vaka Çalışması 0 0
Video Kaydı 0 0
Öz değerlendirme 0 0
Akran Değerlendirme 0 0
Eşleştirme Testleri 0 0
Çoktan seçmeli test 0 0
Kısa Cevaplı test 0 0
Kontrol listeleri 0 0
Dereceleme Ölçekleri 0 0
Zihin Haritalama 0 0
Araştırma yazısı 0 0
Çevrimiçi anket 0 0
Çevrimiçi Kısa sınav 0 0
TOPLAM 0
Yıliçinin Başarıya Oranı 40
Finalin Başarıya Oranı 60
TOPLAM 100
AKTS kredilerinin belirlenmesinde öğrenci işyükü anketlerinden faydalanılmaktadır.
Etkinlik Sayısı Süresi Toplam
Ders Süresi (Sınav Haftaları Hariç) 14 3 42
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi 14 3 42
Ödevler 0 0 0
Sunum 0 0 0
Proje 0 0 0
Laboratuar Çalışması 0 0 0
Arazi ya da Alan Çalışması 0 0 0
Ara Sınavlar 1 10 10
Yarıyıl Sonu Sınavı 1 10 10
İşyükü Saati (30) 30
Toplam İşyükü / Saat 104    
Dersin Akts Kredisi 3    
Ders Notu Boyama genel anlamda tekstil malzemesinin tek renk ile renklendirilmesidir. Baskı ise bölgesel olarak tek renk veya çeşitli renklerle renklendirmedir. Bir başka deyişle belirli bir desenin bölgesel boyanmasıdır. Kumaş üzerinde kesin sınırlı renk efektleri elde edilir. Baskıcılıkda kumaş boyamada kullanılan BM ler kullanılabilir. Ancak boyacılıkda BM çözeltisi kullanılırken baskıda belirli bir kıvama sahip baskı patı kullanılır. Baskıda boyamada olduğu gibi üretimin çeşitli aşamalarında gerçekleştirilebilmekle birlikte ağırlıklı olarak kumaş baskı uygulanır. TOPS BASKI: Taranmış bantların özel makineler ile basılmasıdır. Daha sonra yapılan çekim ve eğirme işlemleri ile özel efektler elde edilir. Kullanılan BM nin fabrikasyon haslığının iyi olması gerekir. İPLİK BASKISI: Dokuma veya örmeden önce ipliklerin renklendirilmesidir. Paralel yerleştirilmiş iplikler üzerinde renk bantları oluşturulur. HAZIR GİYSİ BASKISI: Pamuklu tişört, spor giysileri, çorap ve orlon bluzların baskısında uygulanmaktadır. KUMAŞ BASKI: Kumaş üzerine çok çeşitli yöntemlerle baskı yapılabilir. KUMAŞ BASKI A)EL BASMACILIĞI: En eski baskı yöntemidir. Bu yöntemde boyaların kumaşa uygulanması için tahtadan kalıplar kullanılır. Bir desene ait her renk için ayrı bir kalıp hazırlanır. Basılacak desenin bir rengine ait motifler, tahtanın düzgün yüzüne çizildikten sonra basılmayacak kısımların oyulmasıyla derinleştirilerek basılacak kısımlar yüksekte bırakılır. İnce çizgiler, kontürler ve noktalar oyulmalarının güçlüğü nedeniyle pirinçten şeritlerin tahtaya çakılmasıyla elde edilir. Kalıp elle kullanılacağından büyüklüğü belli bir ölçüyü aşmamalıdır. Baskı boyası şasi denilen bir kapta bulunur. Baskı işlemi masa üstünde yapılır. Masanın üstü esnek bir zemin sağlamak için keçe ile kaplanır. Keçenin kirlenmesini önlemek için üzerine muşamba veya astar bezi gerilir. Kumaşın kaymaması için kumaş zemine sabitlenir. Baskıcı kalıbı boya şasisindeki keçe üzerine bastırır. Böylece kalıbın yüksek kısımları boyayı alır. Baskı işlemi kalıp üzerine elle bastırarak veya çekiçle vurarak gerçekleştirilir. Kalıpların hazırlanmasının çok zaman alıcı ve zor olması, üretimin düşüklüğü nedeniyle el basmacılığı çok sınırlı olarak uygulanmaktadır. B)RELİEF SİLİNDİR BASKISI: Relief silindir baskısında baskı boyasının kumaşa aktarılması, deseni kabartma olarak içeren tahtadan silindirler yardımıyla sağlanır. Böylece kesiksiz bir çalışma dolayısıyla yüksek bir üretim sağlanır. Desen silindirleri el basmacılığındaki gibi hazırlanır. Silindirler hazırlandıktan sonra zımparalanarak ahşap ve pirinç figürlerin aynı yükseklikte olması sağlanır. Baskı boyası taşıma bantı aracılığı ile desen silindirine ulaştırılır. Silindir üzerindeki fazla boya bir rakle(sıyırıcı) yardımı ile sıyrılır. Basılacak kumaş bir astarla birlikte gergin olarak makineye girer. Relief tekniği günümüzde duvar kağıdı ve muşamba baskısında kullanılmaktadır. C)RULO BASKI: Rulo basma makineleri ile en yüksek üretim ve en net baskılar elde edilir. Ancak desen vallerinin(silindirlerinin) hazırlanmasının zaman alıcı ve masraflı olması makinenin hazırlık zamanının uzun sürmesi nedeniyle sadece uzun metrajlar için ekonomiktir. Rulo baskı bir derin baskı yöntemi olup basacak kısımlar bakırdan silindirlere derinliğine oyulmuştur. Boya teknesinden, besleyici silindir aracılığı ile desen valine aktarılan baskı boyası rakle ile sıyrılır. Bu şekilde sadece derinleştirilmiş kısımlarda kalan boya büyük bir basınçla bastırıldığı kumaşa geçer. Bu yöntemde de diğerlerinde olduğu gibi her renk için ayrı bir desen vali gerekir. Bir rulo baskı makinesi şu bölümlerden oluşmuştur. 1)Presör 2) Laping bezi 3) Blanket 4) Astar 5) Kumaş 6) Desen valleri 7) Boya besleme silindirleri 8) Boya teknesi 9) Rakle PRESÖR çevresinde desen vallerinin sıralanmış olduğu içi boş büyük silindirlerdir. Çapları renk sayısı ile orantılı olarak artar. Presörün yüzeyi aşınmayı önlemek amacıyla LAPİNG BEZİ ile kaplanır. Laping bezi olarak kalın pamuklu bezler kullanılmaktadır. Laping üzerinde birkaç kat pamuklu kumaşın arasına kauçuk dökülerek hazırlanmış BLANKET bulunur. Görevi esnek bir zemin oluşturmaktır. Kumaşa kenarlardan boya bulaşmasını önlemek ve kumaşın arka yüzüne geçen boyanın alınmasını sağlamak için blanketle kumaş arasında ASTAR bulunur.Astarın eni basılacak kumaştan daha geniş olmalıdır. Makineye kumaşla birlikte girer. Baskıdan sonra kurutulup tekrar kullanılır. Astarın boyu da oldukça uzun tutulmalıdır. Çünkü her dikiş yeri basılan kumaş üzerinde hata olarak kendini belli eder. Kirlenmiş ve emme özelliğini kaybetmiş olan astar gerektiğinde bir haşıl sökme işlemine tabi tutulur. DESEN VALLERİ presör çevresine yerleştirilmiş, üzerine basılacak desenin bir rengine ait motiflerin işlenmiş olduğu saf bakırdan içi boş silindirlerdir. Her renk için ayrı bir silindir gereklidir. Silindirlerin boyları ve çevreleri basılacak desenin raporuna ve kumaş enine bağlıdır. Bakır yumuşak bir metal olduğu için desen çizimine çok uygundur. Bununla beraber baskı sırasında dışarıdan gelecek küçük cisimler tarafından kolaylıkla çizilebilir. Bunu önlemek için bakır vallerin üzeri krom kaplanır. Desen valleri işi bittiğinde yeni bir desen işlemek üzere torna edilebilir.İçine baskı boyalarının konulduğu BOYA TEKNELERİ bakırdan veya paslanmaz çelikten yapılır. BOYA BESLEME SİLİNDİRLERİNİN görevleri desen valine sürekli ve düzgün bir şekilde boya bulaştırmaktır. RAKLENİN görevi desen vali üzerinde işlenmiş kısımlar dışındaki boyayı ayırmaktır. Rulo basmacılığında yaş üstüne yaş baskı yapılır. Boyalar kurumaya zaman bulamazlar. Üretim kapasitesinin yüksek oluşu düzgün baskı avantajları yanında rulo basmacılığın iki önemli problemi vardır. 1-Boyaların ezilmesi 2-Boyaların kirlenmesi Rulo baskı da her desen vali bütün yüzeyi ile büyük bir basınç altında kumaşa bastırıldığından kumaşın 1. Valden aldığı ve henüz yaş olan boya bundan sonraki valin düz kısımları tarafından ezilir. Boyanın bir kısmı valin üzerine zar gibi yapışırken bir kısmı da kumaşın içine doğru bastırılır. Bu ezilme nedeniyle kumaş üzerindeki boyanın rengi %50 zayıflar. Diğer taraftan val yüzeyine yapışan boya da bu vale ait boya teknesine karışıp boyayı kirletir. Boya taşınmasının etkisini azaltmak için genellikle açık renkten koyu renge doğru bir sıra izlenir. Boya ezilmesinin kesin bir çözümü olmamakla birlikte boya kirlenmesi için iki önlem alınabilir. 1-Kontra rakle 2- Su veya nişasta vali Kontra rakle vale yapışan boyayı sıyırarak tekneye karışmasına engel olur. Veya iki boya valinin arasına işlenmemiş düz bir val konur. Bu vale ait tekne de boya yerine su veya sulu nişasta çözeltisi bulunur D)ŞABLON BASKI: Sık sık desen ve renk değiştirilmesinin gerekli olduğu durumlarda şablon baskı rulo baskısına tercih edilir. Basılabilecek renk sayısı hemen hemen sınırsız olduğu gibi sermaye yatırımı da rulo baskıya göre çok azdır. Rulo baskı da ise renk sayısı makinenin büyüklüğüne bağlıdır ve sınırlıdır. Şablon baskısının bir özelliği de büyük raporlu desenlerin basılabilmesidir. Rulo baskısına göre üretim hızının çok yavaş olmasına karşın bu avantajları nedeniyle kullanım alanı bulmuştur. Şablon Baskı Yöntemleri: 1-EL ŞABLON BASKISI Baskı işlemi için metalik bir masa ve bunun üzerinde kontroplaktanyapılmış bir tabla kullanılır. Masanın üstü esnek bir baskı zemini sağlamak için keçe veya sünger ile kaplanır. Bunun üstüde kirlenmeyi önlemek amacıyla muşamba kaplanır. Kumaş kaymaması için muşambaya yapıştırılır. Kumaşın rapora uygun basılabilmesi rapor pimleri ile sağlanır. Desendeki renk sayısı kadar şablon kullanılır. Şablon kumaşa temas edecek şekilde yerleştirilir ve baskı boyası rakle ile kumaşa aktarılır.RAKLELER kauçuk uçlu aletlerdir. Kauçuğun cinsi, rakle ağzının keskinliği,raklenin çekiliş açısı ve basıncı baskının düzgünlüğü ile yakından ilgilidir. Kauçuk ne kadar sert ise, ağzı ne kadar sivri ise ve rakle 90 derece dik açı ile çekilirse boya o kadar az kumaşa geçer.İnce çizgiler,kontürler bu şekilde basılır. Kauçuk ne kadar yumuşak ise, rakle ağzı ne kadar yuvarlaksa ve rakle 45 derecelik açıyla çekilirse o kadar çok boya kumaşa geçer. Geniş alanların doldurulması bu şekilde yapılır. 2-MASA FİLM BASKISI Baskı işlemi uzunluğu 100 metreyi bulan masalar üzerinde gerçekleştirilir. Masanın her iki yanında şablonların taşınabileceği oluklu raylar yer alır. Şablon rapor ayarına göre desenin basılacağı yerde durur, kumaş üzerine iner, boya dökülür, rakle çekilir. Masa baskıda yaş üstüne yaş baskı zorunluluğu yoktur. Bir renk basıldıktan sonra bir şablon mesafesi atlanarak kumaşın kuruması sağlanabilir. Bazı makinelerde masa alttan ısıtılarak kuruma kolaylaştırılır. 3-FİLM DRUCK BASKI Baskı için kumaş blanket üzerine yapıştırılır. Şablon blanket ilerlerken kalkar. Blanket durunca şablon aşağı inerek baskıya hazır hale gelir. Rakle geçtikten sonra kumaş diğer şablona doğru hareket eder.Şablonların hepsi aynı anda kumaş üzerine inerek deseni aktarırlar. Şablonlar kalktıkları anda blanket bir rapor boyu kadar ileri hareket eder. 4-ROTASYON BASKI Basılacak kumaş blanket üzerinde sürekli olarak dönen baskı silindirlerinin altından geçer. Şablon baskının en hızlı yöntemidir. Ancak basılacak renk sayısı sınırlıdır ve büyük raporlu desenlerin basılabilmesi mümkün değildir.En geniş şablon silindirinin çevresi 90 cm.dir. Bu nedenle max. Rapor boyu 90 cm.dir. Baskı boyası bir pompa ile şablon içine verilir ve rakleler yardımıyla şablondaki açık yerlerden kumaşa aktarılır. E)TRANSFER BASKI Kağıda aktarılmış süblime olma (ısı etkisiyle buharlaşma) özelliğindeki BM nin ısı ve basınç etkisiyle kumaşa aktarımı işlemidir. Bu yöntemde desen önce DİSPERS BM ile kağıda basılır. Sonra kumaşa aktarılır. Süblime özelliği gösteren tek BM sınıfı dispers BM dir. Bu nedenle transfer baskıya uygun tek BM sınıfıdır. Sadece bu tip BM lerle renklendirilebilecek olan liflerle çalışmak zorunluluğu işlemin kullanım alanını sınırlar. En fazla PES ve PES karışımları için uygundur. AVANTAJLARI: Yer ihtiyacı azdır. İşlem maliyeti ucuzdur. Enerji su tasarrufu vardır. Atık su problemi yoktur. İnce detaylı desenlerin basılabilmesi mümkündür. DEZAVANTAJLARI: Baskıdan sonra kumaşın tutumu sertleşir. Uygulandığı lif çeşidi sınırlıdır. İstenmeyen parlaklık elde edilir. F)ÖZEL YÖNTEMLER: 1-FLOK BASKI Kumaş üzerine belirli bir desene göre yapıştırıcı aktarıldıktan sonra tüylendirme yapılması ve desen olan kısımların tüyle belirlenmesidir. 2-DUBLEKS BASKI Kumaşın her iki yüzünün basılmasıdır.Genellikle dokumada daha fazla maliyet gerektiren çizgi,ekose, kare desenlerin taklitleri için kullanılır. Dikkatli uygulanırsa basit bir inceleme ile ayırt edilemez. 3-HALI BASKI Baskı boyasının halının havlı kısmına desen olarak aktarılmasıdır. Boya hav içine çekileceği için baskı sırasında boya aktarımının daha fazla olması gerekir. 4-KENAR BASKI Firma veya marka isimlerinin ve tekstil işaretlerinin basımında kullanılan, kumaş kenarlarına yapılan baskılardır. Genellikle transfer baskı yöntemi kullanılır. 5-ORBİS BASKISI(MOZAİK BASKI) Çok renkli baskı tekniğidir. Tek silindirde çok renkli baskı işlemi yapılır. Silindirin tamamı desene uygun olarak elle boyanır.Baskı sırasında boya eklenmez. Bu işlemle ancak sınırlı bir metraj basılabilir. Aynı renklerin tam tekrarı imkansızdır. DİREKT BASKI Üst baskı beyaz kumaşlara uygulanan baskı çeşididir. Tek veya çok renkli olarak uygulanabilir. Üst üste baskı açık tonlarda ki kumaşlar üzerine koyu renk tonlarının veya koyu renkteki kumaşlar üzerine açık renk tonlarının basılmasıdır.Kumaşın tüm yüzeyinin basılmasına ise sıvama baskı denir. RONJAN (AŞINDIRMA) BASKI Kumaşın üzerine, desenin BM yi bozuşturacak kimyasal madde ile basılarak zemin renginin sökülmesidir. Maliyeti yüksektir. Kaliteli kumaşlara uygulanır.Aşındırma amacıyla boyanan kumaşların aşınabilir BM ile boyanması gerekir. Beyaz ronjan baskı: Zemin BM nin aşındırılmasıyla, basılan yerlerde kumaşın beyaz renginin meydana çıkmasına beyaz aşındırma denir. Aşındırılan yerin sadece indirgeme ile beyazlamaması durumunda yardımcı maddelerle beyazlık arttırılır. Renkli ronjan baskı: Zemindeki BM indirgenirken, indirgenen bölgeyi bu ortama dayanıklı BM ile bölgesel olarak renklendirme yöntemidir. REZERVE BASKI Boyanmamış kumaş, boyamayı engelleyici maddelerle basılır.Bundan sonra yapılacak boyama sırasında desenin beyaz veya pata karıştırılmış renkte ortaya çıkması sağlanır. Rezerve edilen kısım beyazsa BEYAZ REZERVE renkli ise RENKLİ REZERVE dir. Çok kullanılan baskı tipi değildir, genellikle zemin renginin aşınmadığı durumlarda kullanılır. BASKI BOYALARI Bir baskı boyası çeşitli maddelerden oluşur. 1-BM veya pigment 2-Su 3-BM nin çözünmesini veya pigmentin dispersiyonunu kolaylaştıran maddeler 4-BM nin elyafa bağlanmasını sağlayan maddeler 5- Kıvam patı 1-Boyamacılıkta kullanılan bütün BM grupları baskı için de kullanılabilirse de yıkama haslığı yüksek olanları tercih etmek gerekir. BM lerin elyafa bağlanması BM ile elyafın cinsine bağlı olduğundan çeşitli elyaf cinsleri için belirli BM sınıfları kullanılır. Pigmentler sadece elyaf üzerine yapıştırıldıkları için baskı da daha çok tercih edilirler. 3-Baskı boyalarının hazırlanmasında az miktarda su kullanma zorunluluğu karşısında BM nin çözülmesi ve pigmentlerin dispersiyon haline getirilmesi için bazı maddelerin yardımına ihtiyaç vardır. Bu amaçla kullanılan maddelere HİDROTROP maddeler denir. Bu maddelerin çözücü ve dispersiyon özelliklerinin yanında BM nin afinitesini arttırıcı ve düzgün baskı sağlaması gibi avantajları vardır. Bunlardan başka rakle yağları ve köpük kesici maddeler kullanılır. Rakle yağları, raklenin daha iyi sıyırmasını sağlarlar, boyaların deseni doldurmasına engel olurlar.Köpük kesici maddelerin kullanılma amacı ise hava kabarcıklarının engellenmesidir. Çünkü hava kabarcıkları kumaş yüzeyinde boya almayan kısımlar oluştururlar. 5-Boyama için kullanılan sulu boya çözeltileri baskı için elverişli değildir.Bu nedenle boya çözeltileri kıvamlaştırıcı patlarla kıvamlı hale getirilirler. Kıvam patları ayrıca DİSTANZATÖR olarak da etki gösterir.Yani baskı boyasında yüksek oranlarda bulunan boya ve kimyasal maddelerin birbiri ile reaksiyonunu yavaşlatır veya önler. Kıvam patı olarak nişasta-kitre-keçi boynuzu çekirdeği unu-biritiş gummi-arap zamkı-senegal sakızları kullanılabilir BASKILARA UYGULANAN BİTİM İŞLEMLERİ Çeşitli baskı yöntemleri ile kumaşa aktarılan BM ler henüz liflere bağlanmamıştır. BM sınıfına ve baskı yöntemine göre çeşitli bağlama(FİKSAJ) yöntemleri vardır. 1-TEK ADIMLI FİKSAJ: BM nin fiksajını sağlayan kimyasal maddeler baskı boyası içinde bulunur. Ve aşağıdaki yöntemlerden birine göre BM elyafa bağlanır. a-Buhar Fiksajı: En çok kullanılan yöntemdir.Buharlama sırasında soğuk kumaş üzerinde basılı kısımlarda bir miktar su yoğunlaşır.Böylece kumaşın basılı kısımlarında küçük çapta çok yoğun boya banyoları oluşur. Boyar ve kimyasal maddeler çözünür, pattan ayrılarak lif içine alınırlar. b-Kuru Isı Fiksajı: Özellikle PES ve PES/Pamuk karışımları üzerine fiksaj için sadece ısı etkisinden yararlanmak mümkündür.Bu yöntem için kurutma makinelerinden yararlanılır. c-Yaş Fiksaj: BM fiksajı baskıların kimyasal madde çözeltilerinden geçirilmesi ile tamamlanır. 2-İKİ ADIMLI FİKSAJ: Baskıların kimyasal madde içinden geçirilip, sıkıldıktan sonra kurutulmaksızın buharlanmasına dayanır. BASKI HATALARI 1.Kontürlerin net olmaması: Desenin kenarlarının keskin, temiz çizgiler halinde olmayıp pütürlü olmasıdır. Genellikle doğru yapılmayan yakma, kumaş yüzeyinin tüylü olması, rakle basıncının doğru ayarlanmamış olması veya baskı boyasının yeterince kıvamlaştırılmamış olması nedeniyle ortaya çıkar. 2.Desen Kayması: Desen silindirlerinin veya şablonlarının rapor ayarlarının gerektiği gibi ayarlanmaması nedeniyle desenin tam oturmamasıdır. 3.Keleşlik: Baskıda patın kumaşa yeterince aktarılmayıp, motiflerde renk arasında yer yer beyazlıklar, kontürlerde kesiklik görülmesi durumudur. Rakle basıncının düşük olması, pat kıvamının fazla olması, kalıp tıkanmaları, kumaşın hidrofilliğinin stabil olmamasından kaynaklanır. 4.Rakle Çizgisi: Raklenin baskı boyasını desen silindirinden veya şablondan düzgün olarak sıyıramamasından kaynaklanır. 5.Akma: Desenin netliğini bozan kontür sınırları dışına doğru gerçekleşen BM migrasyonudur. İyi yapılamayan fiksaj veya BM özellikle yıkama haslığının kötü olmasından kaynaklanır. 6.Su izleri su lekesi: Baskılı malzemelere işlem sırasında damlayan su damlacıklarının neden olduğu hatalardır. 7.Kurumadan Lekelenme: Basılan kumaşların üzerinde ki fikse olmamış yaş BM nin kumaşın diğer kısımlarını kirletmemesi için kurutulması gerekir. Kurutucuda basılı yüzeyin hiçbir yere değmeden taşınması gerekir. En iyi baskı kurutma sıcak hava püskürtülerek yapılan kurutmadır. 8.Yetersiz Fiksaj: BM nin her yerde eşit olarak bağlanmaması sonucu koyulu açıklı boyamanın meydana gelmesidir.
Diğer Kaynaklar Boyama genel anlamda tekstil malzemesinin tek renk ile renklendirilmesidir. Baskı ise bölgesel olarak tek renk veya çeşitli renklerle renklendirmedir. Bir başka deyişle belirli bir desenin bölgesel boyanmasıdır. Kumaş üzerinde kesin sınırlı renk efektleri elde edilir. Baskıcılıkda kumaş boyamada kullanılan BM ler kullanılabilir. Ancak boyacılıkda BM çözeltisi kullanılırken baskıda belirli bir kıvama sahip baskı patı kullanılır. Baskıda boyamada olduğu gibi üretimin çeşitli aşamalarında gerçekleştirilebilmekle birlikte ağırlıklı olarak kumaş baskı uygulanır. TOPS BASKI: Taranmış bantların özel makineler ile basılmasıdır. Daha sonra yapılan çekim ve eğirme işlemleri ile özel efektler elde edilir. Kullanılan BM nin fabrikasyon haslığının iyi olması gerekir. İPLİK BASKISI: Dokuma veya örmeden önce ipliklerin renklendirilmesidir. Paralel yerleştirilmiş iplikler üzerinde renk bantları oluşturulur. HAZIR GİYSİ BASKISI: Pamuklu tişört, spor giysileri, çorap ve orlon bluzların baskısında uygulanmaktadır. KUMAŞ BASKI: Kumaş üzerine çok çeşitli yöntemlerle baskı yapılabilir. KUMAŞ BASKI A)EL BASMACILIĞI: En eski baskı yöntemidir. Bu yöntemde boyaların kumaşa uygulanması için tahtadan kalıplar kullanılır. Bir desene ait her renk için ayrı bir kalıp hazırlanır. Basılacak desenin bir rengine ait motifler, tahtanın düzgün yüzüne çizildikten sonra basılmayacak kısımların oyulmasıyla derinleştirilerek basılacak kısımlar yüksekte bırakılır. İnce çizgiler, kontürler ve noktalar oyulmalarının güçlüğü nedeniyle pirinçten şeritlerin tahtaya çakılmasıyla elde edilir. Kalıp elle kullanılacağından büyüklüğü belli bir ölçüyü aşmamalıdır. Baskı boyası şasi denilen bir kapta bulunur. Baskı işlemi masa üstünde yapılır. Masanın üstü esnek bir zemin sağlamak için keçe ile kaplanır. Keçenin kirlenmesini önlemek için üzerine muşamba veya astar bezi gerilir. Kumaşın kaymaması için kumaş zemine sabitlenir. Baskıcı kalıbı boya şasisindeki keçe üzerine bastırır. Böylece kalıbın yüksek kısımları boyayı alır. Baskı işlemi kalıp üzerine elle bastırarak veya çekiçle vurarak gerçekleştirilir. Kalıpların hazırlanmasının çok zaman alıcı ve zor olması, üretimin düşüklüğü nedeniyle el basmacılığı çok sınırlı olarak uygulanmaktadır. B)RELİEF SİLİNDİR BASKISI: Relief silindir baskısında baskı boyasının kumaşa aktarılması, deseni kabartma olarak içeren tahtadan silindirler yardımıyla sağlanır. Böylece kesiksiz bir çalışma dolayısıyla yüksek bir üretim sağlanır. Desen silindirleri el basmacılığındaki gibi hazırlanır. Silindirler hazırlandıktan sonra zımparalanarak ahşap ve pirinç figürlerin aynı yükseklikte olması sağlanır. Baskı boyası taşıma bantı aracılığı ile desen silindirine ulaştırılır. Silindir üzerindeki fazla boya bir rakle(sıyırıcı) yardımı ile sıyrılır. Basılacak kumaş bir astarla birlikte gergin olarak makineye girer. Relief tekniği günümüzde duvar kağıdı ve muşamba baskısında kullanılmaktadır. C)RULO BASKI: Rulo basma makineleri ile en yüksek üretim ve en net baskılar elde edilir. Ancak desen vallerinin(silindirlerinin) hazırlanmasının zaman alıcı ve masraflı olması makinenin hazırlık zamanının uzun sürmesi nedeniyle sadece uzun metrajlar için ekonomiktir. Rulo baskı bir derin baskı yöntemi olup basacak kısımlar bakırdan silindirlere derinliğine oyulmuştur. Boya teknesinden, besleyici silindir aracılığı ile desen valine aktarılan baskı boyası rakle ile sıyrılır. Bu şekilde sadece derinleştirilmiş kısımlarda kalan boya büyük bir basınçla bastırıldığı kumaşa geçer. Bu yöntemde de diğerlerinde olduğu gibi her renk için ayrı bir desen vali gerekir. Bir rulo baskı makinesi şu bölümlerden oluşmuştur. 1)Presör 2) Laping bezi 3) Blanket 4) Astar 5) Kumaş 6) Desen valleri 7) Boya besleme silindirleri 8) Boya teknesi 9) Rakle PRESÖR çevresinde desen vallerinin sıralanmış olduğu içi boş büyük silindirlerdir. Çapları renk sayısı ile orantılı olarak artar. Presörün yüzeyi aşınmayı önlemek amacıyla LAPİNG BEZİ ile kaplanır. Laping bezi olarak kalın pamuklu bezler kullanılmaktadır. Laping üzerinde birkaç kat pamuklu kumaşın arasına kauçuk dökülerek hazırlanmış BLANKET bulunur. Görevi esnek bir zemin oluşturmaktır. Kumaşa kenarlardan boya bulaşmasını önlemek ve kumaşın arka yüzüne geçen boyanın alınmasını sağlamak için blanketle kumaş arasında ASTAR bulunur.Astarın eni basılacak kumaştan daha geniş olmalıdır. Makineye kumaşla birlikte girer. Baskıdan sonra kurutulup tekrar kullanılır. Astarın boyu da oldukça uzun tutulmalıdır. Çünkü her dikiş yeri basılan kumaş üzerinde hata olarak kendini belli eder. Kirlenmiş ve emme özelliğini kaybetmiş olan astar gerektiğinde bir haşıl sökme işlemine tabi tutulur. DESEN VALLERİ presör çevresine yerleştirilmiş, üzerine basılacak desenin bir rengine ait motiflerin işlenmiş olduğu saf bakırdan içi boş silindirlerdir. Her renk için ayrı bir silindir gereklidir. Silindirlerin boyları ve çevreleri basılacak desenin raporuna ve kumaş enine bağlıdır. Bakır yumuşak bir metal olduğu için desen çizimine çok uygundur. Bununla beraber baskı sırasında dışarıdan gelecek küçük cisimler tarafından kolaylıkla çizilebilir. Bunu önlemek için bakır vallerin üzeri krom kaplanır. Desen valleri işi bittiğinde yeni bir desen işlemek üzere torna edilebilir.İçine baskı boyalarının konulduğu BOYA TEKNELERİ bakırdan veya paslanmaz çelikten yapılır. BOYA BESLEME SİLİNDİRLERİNİN görevleri desen valine sürekli ve düzgün bir şekilde boya bulaştırmaktır. RAKLENİN görevi desen vali üzerinde işlenmiş kısımlar dışındaki boyayı ayırmaktır. Rulo basmacılığında yaş üstüne yaş baskı yapılır. Boyalar kurumaya zaman bulamazlar. Üretim kapasitesinin yüksek oluşu düzgün baskı avantajları yanında rulo basmacılığın iki önemli problemi vardır. 1-Boyaların ezilmesi 2-Boyaların kirlenmesi Rulo baskı da her desen vali bütün yüzeyi ile büyük bir basınç altında kumaşa bastırıldığından kumaşın 1. Valden aldığı ve henüz yaş olan boya bundan sonraki valin düz kısımları tarafından ezilir. Boyanın bir kısmı valin üzerine zar gibi yapışırken bir kısmı da kumaşın içine doğru bastırılır. Bu ezilme nedeniyle kumaş üzerindeki boyanın rengi %50 zayıflar. Diğer taraftan val yüzeyine yapışan boya da bu vale ait boya teknesine karışıp boyayı kirletir. Boya taşınmasının etkisini azaltmak için genellikle açık renkten koyu renge doğru bir sıra izlenir. Boya ezilmesinin kesin bir çözümü olmamakla birlikte boya kirlenmesi için iki önlem alınabilir. 1-Kontra rakle 2- Su veya nişasta vali Kontra rakle vale yapışan boyayı sıyırarak tekneye karışmasına engel olur. Veya iki boya valinin arasına işlenmemiş düz bir val konur. Bu vale ait tekne de boya yerine su veya sulu nişasta çözeltisi bulunur D)ŞABLON BASKI: Sık sık desen ve renk değiştirilmesinin gerekli olduğu durumlarda şablon baskı rulo baskısına tercih edilir. Basılabilecek renk sayısı hemen hemen sınırsız olduğu gibi sermaye yatırımı da rulo baskıya göre çok azdır. Rulo baskı da ise renk sayısı makinenin büyüklüğüne bağlıdır ve sınırlıdır. Şablon baskısının bir özelliği de büyük raporlu desenlerin basılabilmesidir. Rulo baskısına göre üretim hızının çok yavaş olmasına karşın bu avantajları nedeniyle kullanım alanı bulmuştur. Şablon Baskı Yöntemleri: 1-EL ŞABLON BASKISI Baskı işlemi için metalik bir masa ve bunun üzerinde kontroplaktanyapılmış bir tabla kullanılır. Masanın üstü esnek bir baskı zemini sağlamak için keçe veya sünger ile kaplanır. Bunun üstüde kirlenmeyi önlemek amacıyla muşamba kaplanır. Kumaş kaymaması için muşambaya yapıştırılır. Kumaşın rapora uygun basılabilmesi rapor pimleri ile sağlanır. Desendeki renk sayısı kadar şablon kullanılır. Şablon kumaşa temas edecek şekilde yerleştirilir ve baskı boyası rakle ile kumaşa aktarılır.RAKLELER kauçuk uçlu aletlerdir. Kauçuğun cinsi, rakle ağzının keskinliği,raklenin çekiliş açısı ve basıncı baskının düzgünlüğü ile yakından ilgilidir. Kauçuk ne kadar sert ise, ağzı ne kadar sivri ise ve rakle 90 derece dik açı ile çekilirse boya o kadar az kumaşa geçer.İnce çizgiler,kontürler bu şekilde basılır. Kauçuk ne kadar yumuşak ise, rakle ağzı ne kadar yuvarlaksa ve rakle 45 derecelik açıyla çekilirse o kadar çok boya kumaşa geçer. Geniş alanların doldurulması bu şekilde yapılır. 2-MASA FİLM BASKISI Baskı işlemi uzunluğu 100 metreyi bulan masalar üzerinde gerçekleştirilir. Masanın her iki yanında şablonların taşınabileceği oluklu raylar yer alır. Şablon rapor ayarına göre desenin basılacağı yerde durur, kumaş üzerine iner, boya dökülür, rakle çekilir. Masa baskıda yaş üstüne yaş baskı zorunluluğu yoktur. Bir renk basıldıktan sonra bir şablon mesafesi atlanarak kumaşın kuruması sağlanabilir. Bazı makinelerde masa alttan ısıtılarak kuruma kolaylaştırılır. 3-FİLM DRUCK BASKI Baskı için kumaş blanket üzerine yapıştırılır. Şablon blanket ilerlerken kalkar. Blanket durunca şablon aşağı inerek baskıya hazır hale gelir. Rakle geçtikten sonra kumaş diğer şablona doğru hareket eder.Şablonların hepsi aynı anda kumaş üzerine inerek deseni aktarırlar. Şablonlar kalktıkları anda blanket bir rapor boyu kadar ileri hareket eder. 4-ROTASYON BASKI Basılacak kumaş blanket üzerinde sürekli olarak dönen baskı silindirlerinin altından geçer. Şablon baskının en hızlı yöntemidir. Ancak basılacak renk sayısı sınırlıdır ve büyük raporlu desenlerin basılabilmesi mümkün değildir.En geniş şablon silindirinin çevresi 90 cm.dir. Bu nedenle max. Rapor boyu 90 cm.dir. Baskı boyası bir pompa ile şablon içine verilir ve rakleler yardımıyla şablondaki açık yerlerden kumaşa aktarılır. E)TRANSFER BASKI Kağıda aktarılmış süblime olma (ısı etkisiyle buharlaşma) özelliğindeki BM nin ısı ve basınç etkisiyle kumaşa aktarımı işlemidir. Bu yöntemde desen önce DİSPERS BM ile kağıda basılır. Sonra kumaşa aktarılır. Süblime özelliği gösteren tek BM sınıfı dispers BM dir. Bu nedenle transfer baskıya uygun tek BM sınıfıdır. Sadece bu tip BM lerle renklendirilebilecek olan liflerle çalışmak zorunluluğu işlemin kullanım alanını sınırlar. En fazla PES ve PES karışımları için uygundur. AVANTAJLARI: Yer ihtiyacı azdır. İşlem maliyeti ucuzdur. Enerji su tasarrufu vardır. Atık su problemi yoktur. İnce detaylı desenlerin basılabilmesi mümkündür. DEZAVANTAJLARI: Baskıdan sonra kumaşın tutumu sertleşir. Uygulandığı lif çeşidi sınırlıdır. İstenmeyen parlaklık elde edilir. F)ÖZEL YÖNTEMLER: 1-FLOK BASKI Kumaş üzerine belirli bir desene göre yapıştırıcı aktarıldıktan sonra tüylendirme yapılması ve desen olan kısımların tüyle belirlenmesidir. 2-DUBLEKS BASKI Kumaşın her iki yüzünün basılmasıdır.Genellikle dokumada daha fazla maliyet gerektiren çizgi,ekose, kare desenlerin taklitleri için kullanılır. Dikkatli uygulanırsa basit bir inceleme ile ayırt edilemez. 3-HALI BASKI Baskı boyasının halının havlı kısmına desen olarak aktarılmasıdır. Boya hav içine çekileceği için baskı sırasında boya aktarımının daha fazla olması gerekir. 4-KENAR BASKI Firma veya marka isimlerinin ve tekstil işaretlerinin basımında kullanılan, kumaş kenarlarına yapılan baskılardır. Genellikle transfer baskı yöntemi kullanılır. 5-ORBİS BASKISI(MOZAİK BASKI) Çok renkli baskı tekniğidir. Tek silindirde çok renkli baskı işlemi yapılır. Silindirin tamamı desene uygun olarak elle boyanır.Baskı sırasında boya eklenmez. Bu işlemle ancak sınırlı bir metraj basılabilir. Aynı renklerin tam tekrarı imkansızdır. DİREKT BASKI Üst baskı beyaz kumaşlara uygulanan baskı çeşididir. Tek veya çok renkli olarak uygulanabilir. Üst üste baskı açık tonlarda ki kumaşlar üzerine koyu renk tonlarının veya koyu renkteki kumaşlar üzerine açık renk tonlarının basılmasıdır.Kumaşın tüm yüzeyinin basılmasına ise sıvama baskı denir. RONJAN (AŞINDIRMA) BASKI Kumaşın üzerine, desenin BM yi bozuşturacak kimyasal madde ile basılarak zemin renginin sökülmesidir. Maliyeti yüksektir. Kaliteli kumaşlara uygulanır.Aşındırma amacıyla boyanan kumaşların aşınabilir BM ile boyanması gerekir. Beyaz ronjan baskı: Zemin BM nin aşındırılmasıyla, basılan yerlerde kumaşın beyaz renginin meydana çıkmasına beyaz aşındırma denir. Aşındırılan yerin sadece indirgeme ile beyazlamaması durumunda yardımcı maddelerle beyazlık arttırılır. Renkli ronjan baskı: Zemindeki BM indirgenirken, indirgenen bölgeyi bu ortama dayanıklı BM ile bölgesel olarak renklendirme yöntemidir. REZERVE BASKI Boyanmamış kumaş, boyamayı engelleyici maddelerle basılır.Bundan sonra yapılacak boyama sırasında desenin beyaz veya pata karıştırılmış renkte ortaya çıkması sağlanır. Rezerve edilen kısım beyazsa BEYAZ REZERVE renkli ise RENKLİ REZERVE dir. Çok kullanılan baskı tipi değildir, genellikle zemin renginin aşınmadığı durumlarda kullanılır. BASKI BOYALARI Bir baskı boyası çeşitli maddelerden oluşur. 1-BM veya pigment 2-Su 3-BM nin çözünmesini veya pigmentin dispersiyonunu kolaylaştıran maddeler 4-BM nin elyafa bağlanmasını sağlayan maddeler 5- Kıvam patı 1-Boyamacılıkta kullanılan bütün BM grupları baskı için de kullanılabilirse de yıkama haslığı yüksek olanları tercih etmek gerekir. BM lerin elyafa bağlanması BM ile elyafın cinsine bağlı olduğundan çeşitli elyaf cinsleri için belirli BM sınıfları kullanılır. Pigmentler sadece elyaf üzerine yapıştırıldıkları için baskı da daha çok tercih edilirler. 3-Baskı boyalarının hazırlanmasında az miktarda su kullanma zorunluluğu karşısında BM nin çözülmesi ve pigmentlerin dispersiyon haline getirilmesi için bazı maddelerin yardımına ihtiyaç vardır. Bu amaçla kullanılan maddelere HİDROTROP maddeler denir. Bu maddelerin çözücü ve dispersiyon özelliklerinin yanında BM nin afinitesini arttırıcı ve düzgün baskı sağlaması gibi avantajları vardır. Bunlardan başka rakle yağları ve köpük kesici maddeler kullanılır. Rakle yağları, raklenin daha iyi sıyırmasını sağlarlar, boyaların deseni doldurmasına engel olurlar.Köpük kesici maddelerin kullanılma amacı ise hava kabarcıklarının engellenmesidir. Çünkü hava kabarcıkları kumaş yüzeyinde boya almayan kısımlar oluştururlar. 5-Boyama için kullanılan sulu boya çözeltileri baskı için elverişli değildir.Bu nedenle boya çözeltileri kıvamlaştırıcı patlarla kıvamlı hale getirilirler. Kıvam patları ayrıca DİSTANZATÖR olarak da etki gösterir.Yani baskı boyasında yüksek oranlarda bulunan boya ve kimyasal maddelerin birbiri ile reaksiyonunu yavaşlatır veya önler. Kıvam patı olarak nişasta-kitre-keçi boynuzu çekirdeği unu-biritiş gummi-arap zamkı-senegal sakızları kullanılabilir BASKILARA UYGULANAN BİTİM İŞLEMLERİ Çeşitli baskı yöntemleri ile kumaşa aktarılan BM ler henüz liflere bağlanmamıştır. BM sınıfına ve baskı yöntemine göre çeşitli bağlama(FİKSAJ) yöntemleri vardır. 1-TEK ADIMLI FİKSAJ: BM nin fiksajını sağlayan kimyasal maddeler baskı boyası içinde bulunur. Ve aşağıdaki yöntemlerden birine göre BM elyafa bağlanır. a-Buhar Fiksajı: En çok kullanılan yöntemdir.Buharlama sırasında soğuk kumaş üzerinde basılı kısımlarda bir miktar su yoğunlaşır.Böylece kumaşın basılı kısımlarında küçük çapta çok yoğun boya banyoları oluşur. Boyar ve kimyasal maddeler çözünür, pattan ayrılarak lif içine alınırlar. b-Kuru Isı Fiksajı: Özellikle PES ve PES/Pamuk karışımları üzerine fiksaj için sadece ısı etkisinden yararlanmak mümkündür.Bu yöntem için kurutma makinelerinden yararlanılır. c-Yaş Fiksaj: BM fiksajı baskıların kimyasal madde çözeltilerinden geçirilmesi ile tamamlanır. 2-İKİ ADIMLI FİKSAJ: Baskıların kimyasal madde içinden geçirilip, sıkıldıktan sonra kurutulmaksızın buharlanmasına dayanır. BASKI HATALARI 1.Kontürlerin net olmaması: Desenin kenarlarının keskin, temiz çizgiler halinde olmayıp pütürlü olmasıdır. Genellikle doğru yapılmayan yakma, kumaş yüzeyinin tüylü olması, rakle basıncının doğru ayarlanmamış olması veya baskı boyasının yeterince kıvamlaştırılmamış olması nedeniyle ortaya çıkar. 2.Desen Kayması: Desen silindirlerinin veya şablonlarının rapor ayarlarının gerektiği gibi ayarlanmaması nedeniyle desenin tam oturmamasıdır. 3.Keleşlik: Baskıda patın kumaşa yeterince aktarılmayıp, motiflerde renk arasında yer yer beyazlıklar, kontürlerde kesiklik görülmesi durumudur. Rakle basıncının düşük olması, pat kıvamının fazla olması, kalıp tıkanmaları, kumaşın hidrofilliğinin stabil olmamasından kaynaklanır. 4.Rakle Çizgisi: Raklenin baskı boyasını desen silindirinden veya şablondan düzgün olarak sıyıramamasından kaynaklanır. 5.Akma: Desenin netliğini bozan kontür sınırları dışına doğru gerçekleşen BM migrasyonudur. İyi yapılamayan fiksaj veya BM özellikle yıkama haslığının kötü olmasından kaynaklanır. 6.Su izleri su lekesi: Baskılı malzemelere işlem sırasında damlayan su damlacıklarının neden olduğu hatalardır. 7.Kurumadan Lekelenme: Basılan kumaşların üzerinde ki fikse olmamış yaş BM nin kumaşın diğer kısımlarını kirletmemesi için kurutulması gerekir. Kurutucuda basılı yüzeyin hiçbir yere değmeden taşınması gerekir. En iyi baskı kurutma sıcak hava püskürtülerek yapılan kurutmadır. 8.Yetersiz Fiksaj: BM nin her yerde eşit olarak bağlanmaması sonucu koyulu açıklı boyamanın meydana gelmesidir.
Materyal
Dökümanlar Boyama genel anlamda tekstil malzemesinin tek renk ile renklendirilmesidir. Baskı ise bölgesel olarak tek renk veya çeşitli renklerle renklendirmedir. Bir başka deyişle belirli bir desenin bölgesel boyanmasıdır. Kumaş üzerinde kesin sınırlı renk efektleri elde edilir. Baskıcılıkda kumaş boyamada kullanılan BM ler kullanılabilir. Ancak boyacılıkda BM çözeltisi kullanılırken baskıda belirli bir kıvama sahip baskı patı kullanılır. Baskıda boyamada olduğu gibi üretimin çeşitli aşamalarında gerçekleştirilebilmekle birlikte ağırlıklı olarak kumaş baskı uygulanır. TOPS BASKI: Taranmış bantların özel makineler ile basılmasıdır. Daha sonra yapılan çekim ve eğirme işlemleri ile özel efektler elde edilir. Kullanılan BM nin fabrikasyon haslığının iyi olması gerekir. İPLİK BASKISI: Dokuma veya örmeden önce ipliklerin renklendirilmesidir. Paralel yerleştirilmiş iplikler üzerinde renk bantları oluşturulur. HAZIR GİYSİ BASKISI: Pamuklu tişört, spor giysileri, çorap ve orlon bluzların baskısında uygulanmaktadır. KUMAŞ BASKI: Kumaş üzerine çok çeşitli yöntemlerle baskı yapılabilir. KUMAŞ BASKI A)EL BASMACILIĞI: En eski baskı yöntemidir. Bu yöntemde boyaların kumaşa uygulanması için tahtadan kalıplar kullanılır. Bir desene ait her renk için ayrı bir kalıp hazırlanır. Basılacak desenin bir rengine ait motifler, tahtanın düzgün yüzüne çizildikten sonra basılmayacak kısımların oyulmasıyla derinleştirilerek basılacak kısımlar yüksekte bırakılır. İnce çizgiler, kontürler ve noktalar oyulmalarının güçlüğü nedeniyle pirinçten şeritlerin tahtaya çakılmasıyla elde edilir. Kalıp elle kullanılacağından büyüklüğü belli bir ölçüyü aşmamalıdır. Baskı boyası şasi denilen bir kapta bulunur. Baskı işlemi masa üstünde yapılır. Masanın üstü esnek bir zemin sağlamak için keçe ile kaplanır. Keçenin kirlenmesini önlemek için üzerine muşamba veya astar bezi gerilir. Kumaşın kaymaması için kumaş zemine sabitlenir. Baskıcı kalıbı boya şasisindeki keçe üzerine bastırır. Böylece kalıbın yüksek kısımları boyayı alır. Baskı işlemi kalıp üzerine elle bastırarak veya çekiçle vurarak gerçekleştirilir. Kalıpların hazırlanmasının çok zaman alıcı ve zor olması, üretimin düşüklüğü nedeniyle el basmacılığı çok sınırlı olarak uygulanmaktadır. B)RELİEF SİLİNDİR BASKISI: Relief silindir baskısında baskı boyasının kumaşa aktarılması, deseni kabartma olarak içeren tahtadan silindirler yardımıyla sağlanır. Böylece kesiksiz bir çalışma dolayısıyla yüksek bir üretim sağlanır. Desen silindirleri el basmacılığındaki gibi hazırlanır. Silindirler hazırlandıktan sonra zımparalanarak ahşap ve pirinç figürlerin aynı yükseklikte olması sağlanır. Baskı boyası taşıma bantı aracılığı ile desen silindirine ulaştırılır. Silindir üzerindeki fazla boya bir rakle(sıyırıcı) yardımı ile sıyrılır. Basılacak kumaş bir astarla birlikte gergin olarak makineye girer. Relief tekniği günümüzde duvar kağıdı ve muşamba baskısında kullanılmaktadır. C)RULO BASKI: Rulo basma makineleri ile en yüksek üretim ve en net baskılar elde edilir. Ancak desen vallerinin(silindirlerinin) hazırlanmasının zaman alıcı ve masraflı olması makinenin hazırlık zamanının uzun sürmesi nedeniyle sadece uzun metrajlar için ekonomiktir. Rulo baskı bir derin baskı yöntemi olup basacak kısımlar bakırdan silindirlere derinliğine oyulmuştur. Boya teknesinden, besleyici silindir aracılığı ile desen valine aktarılan baskı boyası rakle ile sıyrılır. Bu şekilde sadece derinleştirilmiş kısımlarda kalan boya büyük bir basınçla bastırıldığı kumaşa geçer. Bu yöntemde de diğerlerinde olduğu gibi her renk için ayrı bir desen vali gerekir. Bir rulo baskı makinesi şu bölümlerden oluşmuştur. 1)Presör 2) Laping bezi 3) Blanket 4) Astar 5) Kumaş 6) Desen valleri 7) Boya besleme silindirleri 8) Boya teknesi 9) Rakle PRESÖR çevresinde desen vallerinin sıralanmış olduğu içi boş büyük silindirlerdir. Çapları renk sayısı ile orantılı olarak artar. Presörün yüzeyi aşınmayı önlemek amacıyla LAPİNG BEZİ ile kaplanır. Laping bezi olarak kalın pamuklu bezler kullanılmaktadır. Laping üzerinde birkaç kat pamuklu kumaşın arasına kauçuk dökülerek hazırlanmış BLANKET bulunur. Görevi esnek bir zemin oluşturmaktır. Kumaşa kenarlardan boya bulaşmasını önlemek ve kumaşın arka yüzüne geçen boyanın alınmasını sağlamak için blanketle kumaş arasında ASTAR bulunur.Astarın eni basılacak kumaştan daha geniş olmalıdır. Makineye kumaşla birlikte girer. Baskıdan sonra kurutulup tekrar kullanılır. Astarın boyu da oldukça uzun tutulmalıdır. Çünkü her dikiş yeri basılan kumaş üzerinde hata olarak kendini belli eder. Kirlenmiş ve emme özelliğini kaybetmiş olan astar gerektiğinde bir haşıl sökme işlemine tabi tutulur. DESEN VALLERİ presör çevresine yerleştirilmiş, üzerine basılacak desenin bir rengine ait motiflerin işlenmiş olduğu saf bakırdan içi boş silindirlerdir. Her renk için ayrı bir silindir gereklidir. Silindirlerin boyları ve çevreleri basılacak desenin raporuna ve kumaş enine bağlıdır. Bakır yumuşak bir metal olduğu için desen çizimine çok uygundur. Bununla beraber baskı sırasında dışarıdan gelecek küçük cisimler tarafından kolaylıkla çizilebilir. Bunu önlemek için bakır vallerin üzeri krom kaplanır. Desen valleri işi bittiğinde yeni bir desen işlemek üzere torna edilebilir.İçine baskı boyalarının konulduğu BOYA TEKNELERİ bakırdan veya paslanmaz çelikten yapılır. BOYA BESLEME SİLİNDİRLERİNİN görevleri desen valine sürekli ve düzgün bir şekilde boya bulaştırmaktır. RAKLENİN görevi desen vali üzerinde işlenmiş kısımlar dışındaki boyayı ayırmaktır. Rulo basmacılığında yaş üstüne yaş baskı yapılır. Boyalar kurumaya zaman bulamazlar. Üretim kapasitesinin yüksek oluşu düzgün baskı avantajları yanında rulo basmacılığın iki önemli problemi vardır. 1-Boyaların ezilmesi 2-Boyaların kirlenmesi Rulo baskı da her desen vali bütün yüzeyi ile büyük bir basınç altında kumaşa bastırıldığından kumaşın 1. Valden aldığı ve henüz yaş olan boya bundan sonraki valin düz kısımları tarafından ezilir. Boyanın bir kısmı valin üzerine zar gibi yapışırken bir kısmı da kumaşın içine doğru bastırılır. Bu ezilme nedeniyle kumaş üzerindeki boyanın rengi %50 zayıflar. Diğer taraftan val yüzeyine yapışan boya da bu vale ait boya teknesine karışıp boyayı kirletir. Boya taşınmasının etkisini azaltmak için genellikle açık renkten koyu renge doğru bir sıra izlenir. Boya ezilmesinin kesin bir çözümü olmamakla birlikte boya kirlenmesi için iki önlem alınabilir. 1-Kontra rakle 2- Su veya nişasta vali Kontra rakle vale yapışan boyayı sıyırarak tekneye karışmasına engel olur. Veya iki boya valinin arasına işlenmemiş düz bir val konur. Bu vale ait tekne de boya yerine su veya sulu nişasta çözeltisi bulunur D)ŞABLON BASKI: Sık sık desen ve renk değiştirilmesinin gerekli olduğu durumlarda şablon baskı rulo baskısına tercih edilir. Basılabilecek renk sayısı hemen hemen sınırsız olduğu gibi sermaye yatırımı da rulo baskıya göre çok azdır. Rulo baskı da ise renk sayısı makinenin büyüklüğüne bağlıdır ve sınırlıdır. Şablon baskısının bir özelliği de büyük raporlu desenlerin basılabilmesidir. Rulo baskısına göre üretim hızının çok yavaş olmasına karşın bu avantajları nedeniyle kullanım alanı bulmuştur. Şablon Baskı Yöntemleri: 1-EL ŞABLON BASKISI Baskı işlemi için metalik bir masa ve bunun üzerinde kontroplaktanyapılmış bir tabla kullanılır. Masanın üstü esnek bir baskı zemini sağlamak için keçe veya sünger ile kaplanır. Bunun üstüde kirlenmeyi önlemek amacıyla muşamba kaplanır. Kumaş kaymaması için muşambaya yapıştırılır. Kumaşın rapora uygun basılabilmesi rapor pimleri ile sağlanır. Desendeki renk sayısı kadar şablon kullanılır. Şablon kumaşa temas edecek şekilde yerleştirilir ve baskı boyası rakle ile kumaşa aktarılır.RAKLELER kauçuk uçlu aletlerdir. Kauçuğun cinsi, rakle ağzının keskinliği,raklenin çekiliş açısı ve basıncı baskının düzgünlüğü ile yakından ilgilidir. Kauçuk ne kadar sert ise, ağzı ne kadar sivri ise ve rakle 90 derece dik açı ile çekilirse boya o kadar az kumaşa geçer.İnce çizgiler,kontürler bu şekilde basılır. Kauçuk ne kadar yumuşak ise, rakle ağzı ne kadar yuvarlaksa ve rakle 45 derecelik açıyla çekilirse o kadar çok boya kumaşa geçer. Geniş alanların doldurulması bu şekilde yapılır. 2-MASA FİLM BASKISI Baskı işlemi uzunluğu 100 metreyi bulan masalar üzerinde gerçekleştirilir. Masanın her iki yanında şablonların taşınabileceği oluklu raylar yer alır. Şablon rapor ayarına göre desenin basılacağı yerde durur, kumaş üzerine iner, boya dökülür, rakle çekilir. Masa baskıda yaş üstüne yaş baskı zorunluluğu yoktur. Bir renk basıldıktan sonra bir şablon mesafesi atlanarak kumaşın kuruması sağlanabilir. Bazı makinelerde masa alttan ısıtılarak kuruma kolaylaştırılır. 3-FİLM DRUCK BASKI Baskı için kumaş blanket üzerine yapıştırılır. Şablon blanket ilerlerken kalkar. Blanket durunca şablon aşağı inerek baskıya hazır hale gelir. Rakle geçtikten sonra kumaş diğer şablona doğru hareket eder.Şablonların hepsi aynı anda kumaş üzerine inerek deseni aktarırlar. Şablonlar kalktıkları anda blanket bir rapor boyu kadar ileri hareket eder. 4-ROTASYON BASKI Basılacak kumaş blanket üzerinde sürekli olarak dönen baskı silindirlerinin altından geçer. Şablon baskının en hızlı yöntemidir. Ancak basılacak renk sayısı sınırlıdır ve büyük raporlu desenlerin basılabilmesi mümkün değildir.En geniş şablon silindirinin çevresi 90 cm.dir. Bu nedenle max. Rapor boyu 90 cm.dir. Baskı boyası bir pompa ile şablon içine verilir ve rakleler yardımıyla şablondaki açık yerlerden kumaşa aktarılır. E)TRANSFER BASKI Kağıda aktarılmış süblime olma (ısı etkisiyle buharlaşma) özelliğindeki BM nin ısı ve basınç etkisiyle kumaşa aktarımı işlemidir. Bu yöntemde desen önce DİSPERS BM ile kağıda basılır. Sonra kumaşa aktarılır. Süblime özelliği gösteren tek BM sınıfı dispers BM dir. Bu nedenle transfer baskıya uygun tek BM sınıfıdır. Sadece bu tip BM lerle renklendirilebilecek olan liflerle çalışmak zorunluluğu işlemin kullanım alanını sınırlar. En fazla PES ve PES karışımları için uygundur. AVANTAJLARI: Yer ihtiyacı azdır. İşlem maliyeti ucuzdur. Enerji su tasarrufu vardır. Atık su problemi yoktur. İnce detaylı desenlerin basılabilmesi mümkündür. DEZAVANTAJLARI: Baskıdan sonra kumaşın tutumu sertleşir. Uygulandığı lif çeşidi sınırlıdır. İstenmeyen parlaklık elde edilir. F)ÖZEL YÖNTEMLER: 1-FLOK BASKI Kumaş üzerine belirli bir desene göre yapıştırıcı aktarıldıktan sonra tüylendirme yapılması ve desen olan kısımların tüyle belirlenmesidir. 2-DUBLEKS BASKI Kumaşın her iki yüzünün basılmasıdır.Genellikle dokumada daha fazla maliyet gerektiren çizgi,ekose, kare desenlerin taklitleri için kullanılır. Dikkatli uygulanırsa basit bir inceleme ile ayırt edilemez. 3-HALI BASKI Baskı boyasının halının havlı kısmına desen olarak aktarılmasıdır. Boya hav içine çekileceği için baskı sırasında boya aktarımının daha fazla olması gerekir. 4-KENAR BASKI Firma veya marka isimlerinin ve tekstil işaretlerinin basımında kullanılan, kumaş kenarlarına yapılan baskılardır. Genellikle transfer baskı yöntemi kullanılır. 5-ORBİS BASKISI(MOZAİK BASKI) Çok renkli baskı tekniğidir. Tek silindirde çok renkli baskı işlemi yapılır. Silindirin tamamı desene uygun olarak elle boyanır.Baskı sırasında boya eklenmez. Bu işlemle ancak sınırlı bir metraj basılabilir. Aynı renklerin tam tekrarı imkansızdır. DİREKT BASKI Üst baskı beyaz kumaşlara uygulanan baskı çeşididir. Tek veya çok renkli olarak uygulanabilir. Üst üste baskı açık tonlarda ki kumaşlar üzerine koyu renk tonlarının veya koyu renkteki kumaşlar üzerine açık renk tonlarının basılmasıdır.Kumaşın tüm yüzeyinin basılmasına ise sıvama baskı denir. RONJAN (AŞINDIRMA) BASKI Kumaşın üzerine, desenin BM yi bozuşturacak kimyasal madde ile basılarak zemin renginin sökülmesidir. Maliyeti yüksektir. Kaliteli kumaşlara uygulanır.Aşındırma amacıyla boyanan kumaşların aşınabilir BM ile boyanması gerekir. Beyaz ronjan baskı: Zemin BM nin aşındırılmasıyla, basılan yerlerde kumaşın beyaz renginin meydana çıkmasına beyaz aşındırma denir. Aşındırılan yerin sadece indirgeme ile beyazlamaması durumunda yardımcı maddelerle beyazlık arttırılır. Renkli ronjan baskı: Zemindeki BM indirgenirken, indirgenen bölgeyi bu ortama dayanıklı BM ile bölgesel olarak renklendirme yöntemidir. REZERVE BASKI Boyanmamış kumaş, boyamayı engelleyici maddelerle basılır.Bundan sonra yapılacak boyama sırasında desenin beyaz veya pata karıştırılmış renkte ortaya çıkması sağlanır. Rezerve edilen kısım beyazsa BEYAZ REZERVE renkli ise RENKLİ REZERVE dir. Çok kullanılan baskı tipi değildir, genellikle zemin renginin aşınmadığı durumlarda kullanılır. BASKI BOYALARI Bir baskı boyası çeşitli maddelerden oluşur. 1-BM veya pigment 2-Su 3-BM nin çözünmesini veya pigmentin dispersiyonunu kolaylaştıran maddeler 4-BM nin elyafa bağlanmasını sağlayan maddeler 5- Kıvam patı 1-Boyamacılıkta kullanılan bütün BM grupları baskı için de kullanılabilirse de yıkama haslığı yüksek olanları tercih etmek gerekir. BM lerin elyafa bağlanması BM ile elyafın cinsine bağlı olduğundan çeşitli elyaf cinsleri için belirli BM sınıfları kullanılır. Pigmentler sadece elyaf üzerine yapıştırıldıkları için baskı da daha çok tercih edilirler. 3-Baskı boyalarının hazırlanmasında az miktarda su kullanma zorunluluğu karşısında BM nin çözülmesi ve pigmentlerin dispersiyon haline getirilmesi için bazı maddelerin yardımına ihtiyaç vardır. Bu amaçla kullanılan maddelere HİDROTROP maddeler denir. Bu maddelerin çözücü ve dispersiyon özelliklerinin yanında BM nin afinitesini arttırıcı ve düzgün baskı sağlaması gibi avantajları vardır. Bunlardan başka rakle yağları ve köpük kesici maddeler kullanılır. Rakle yağları, raklenin daha iyi sıyırmasını sağlarlar, boyaların deseni doldurmasına engel olurlar.Köpük kesici maddelerin kullanılma amacı ise hava kabarcıklarının engellenmesidir. Çünkü hava kabarcıkları kumaş yüzeyinde boya almayan kısımlar oluştururlar. 5-Boyama için kullanılan sulu boya çözeltileri baskı için elverişli değildir.Bu nedenle boya çözeltileri kıvamlaştırıcı patlarla kıvamlı hale getirilirler. Kıvam patları ayrıca DİSTANZATÖR olarak da etki gösterir.Yani baskı boyasında yüksek oranlarda bulunan boya ve kimyasal maddelerin birbiri ile reaksiyonunu yavaşlatır veya önler. Kıvam patı olarak nişasta-kitre-keçi boynuzu çekirdeği unu-biritiş gummi-arap zamkı-senegal sakızları kullanılabilir BASKILARA UYGULANAN BİTİM İŞLEMLERİ Çeşitli baskı yöntemleri ile kumaşa aktarılan BM ler henüz liflere bağlanmamıştır. BM sınıfına ve baskı yöntemine göre çeşitli bağlama(FİKSAJ) yöntemleri vardır. 1-TEK ADIMLI FİKSAJ: BM nin fiksajını sağlayan kimyasal maddeler baskı boyası içinde bulunur. Ve aşağıdaki yöntemlerden birine göre BM elyafa bağlanır. a-Buhar Fiksajı: En çok kullanılan yöntemdir.Buharlama sırasında soğuk kumaş üzerinde basılı kısımlarda bir miktar su yoğunlaşır.Böylece kumaşın basılı kısımlarında küçük çapta çok yoğun boya banyoları oluşur. Boyar ve kimyasal maddeler çözünür, pattan ayrılarak lif içine alınırlar. b-Kuru Isı Fiksajı: Özellikle PES ve PES/Pamuk karışımları üzerine fiksaj için sadece ısı etkisinden yararlanmak mümkündür.Bu yöntem için kurutma makinelerinden yararlanılır. c-Yaş Fiksaj: BM fiksajı baskıların kimyasal madde çözeltilerinden geçirilmesi ile tamamlanır. 2-İKİ ADIMLI FİKSAJ: Baskıların kimyasal madde içinden geçirilip, sıkıldıktan sonra kurutulmaksızın buharlanmasına dayanır. BASKI HATALARI 1.Kontürlerin net olmaması: Desenin kenarlarının keskin, temiz çizgiler halinde olmayıp pütürlü olmasıdır. Genellikle doğru yapılmayan yakma, kumaş yüzeyinin tüylü olması, rakle basıncının doğru ayarlanmamış olması veya baskı boyasının yeterince kıvamlaştırılmamış olması nedeniyle ortaya çıkar. 2.Desen Kayması: Desen silindirlerinin veya şablonlarının rapor ayarlarının gerektiği gibi ayarlanmaması nedeniyle desenin tam oturmamasıdır. 3.Keleşlik: Baskıda patın kumaşa yeterince aktarılmayıp, motiflerde renk arasında yer yer beyazlıklar, kontürlerde kesiklik görülmesi durumudur. Rakle basıncının düşük olması, pat kıvamının fazla olması, kalıp tıkanmaları, kumaşın hidrofilliğinin stabil olmamasından kaynaklanır. 4.Rakle Çizgisi: Raklenin baskı boyasını desen silindirinden veya şablondan düzgün olarak sıyıramamasından kaynaklanır. 5.Akma: Desenin netliğini bozan kontür sınırları dışına doğru gerçekleşen BM migrasyonudur. İyi yapılamayan fiksaj veya BM özellikle yıkama haslığının kötü olmasından kaynaklanır. 6.Su izleri su lekesi: Baskılı malzemelere işlem sırasında damlayan su damlacıklarının neden olduğu hatalardır. 7.Kurumadan Lekelenme: Basılan kumaşların üzerinde ki fikse olmamış yaş BM nin kumaşın diğer kısımlarını kirletmemesi için kurutulması gerekir. Kurutucuda basılı yüzeyin hiçbir yere değmeden taşınması gerekir. En iyi baskı kurutma sıcak hava püskürtülerek yapılan kurutmadır. 8.Yetersiz Fiksaj: BM nin her yerde eşit olarak bağlanmaması sonucu koyulu açıklı boyamanın meydana gelmesidir.
Ödevler
Sınavlar
Materyal Diğer
Planlanmış Öğrenme Faaliyetleri ve Öğretim Yöntemleri