|
Ders Notu
|
İnsanların temel ihtiyaçlarından en önemlisi gıda ikincisi de giyimdir yani tekstil ürünleridir. Tekstil ürünleri sadece giyimde değil farklı alanlarda da ihtiyaçları karşılar. Mekan tekstilleri ve teknik tekstiller bu alanlarda kullanılan tekstilleri oluşturur. Bu ürünlerin içinde teknik tekstillerin tanımı ise, estetik veya dekoratif özelliklerinden çok sahip oldukları teknik ve performans özellikleri için üretilen tekstil malzemeleri ve ürünleri olarak yapılabilir. Teknik tekstil terimi 1980 li yıllarda endüstriyel tekstil teriminin yerini almıştır. Özel olarak tasarlanan herhangi bir üründe yalnız başına belirli bir özelliği yerine getirmek amacıyla kullanılan malzemelere teknik tekstil denilmektedir. Teknik tekstiller pahalı katma değeri yüksek ürünlerdir. Kimyasallara, hava şartlarına, mikroorganizmalara dayanıklı,yüksek mukavemet,yanmazlık gibi üstün performans özelliklerine sahip ürünlerdir. Bu ürünler tekstil dışındaki alanlarda da kullanılır, ancak alıcı bizzat teknik tekstil ürününü kullanmaz,herhangi bir malzemenin parçası olarak o malzemenin üretiminde kullanılır. Teknik tekstiller dokuma,örme,dokusuz yüzeyler veya bunların birleşimi şeklinde üretilebilirler. Hazır giyim sektörü ile kısmen alakalı olup mühendislik, tıp, jeoloji, spor, otomotiv,tarım,ev tekstili gibi birçok alana da üretim yapmaktadır.
Teknik tekstillerin kullanım alanları 12 başlık altında toplanmaktadır. -Zirai tekstiller:Tarım,bahçıvanlık,ormancılık ve su ürünlerinde kullanılan tekstiller -Teknik giysiler:Giysi ve ayakkabıların astar ve benzeri teknik bileşenleri -Jeolojik tekstiller:İnşaat mühendisliği malzemeleri -Ev tekstilleri:Mobilya,ev tekstili ve yer kaplamalarının teknik bileşenleri -Endüstriyel tekstiller:Filtrasyon,nakil,temizleme vb sanayi tipi uygulamalar için tekstiller -Tıbbi tekstiller:Hijyenik ve tıbbi ürünler için tekstiller -Taşıt araçları için tekstiller:Otomotiv,gemi,tren ve hava taşıtları için tekstiller -Ekolojik tekstiller:Çevre koruma amaçlı tekstiller -Ambalaj tekstilleri:Ambalaj malzemeleri -Koruyucu tekstiller:Kişisel ve mülki koruma için tekstiller -Sportif tekstiller: Spor ve günlük giysiler için tekstiller
Bu gruplar altında yüzlerce ürün ve uygulama yer almaktadır. Bunlardan bazıları geleneksel , bazıları köklü malzeme ve tekniklerle yer değiştirerek, bazıları ise başlı başına özellikleri için yeniden üretilen malzemelerdir. Taşıyıcı bantlar,tıbbi eldivenler,balistik(kurşun geçirmez) kumaşlar, akustik izolasyon malzemeleri,roketler,otomobillerdeki hava yastıkları,antistatik tekstiller,suni çimen,tentelik kumaşlar,bandaj malzemeleri,aleve dayanıklı battaniye ve yastıklar,filtreler,yanmaz yapı malzemeleri,kimyasal koruyucu giysiler,tek kullanımlık koruyucu giysiler,kanalizasyon ve sulama sistemleri,güç tutuşur dekorasyon malzemeleri ve perdeler teknik tekstillerin kullanıldığı ürünler arasında yer almaktadır. Otomotiv sanayi teknik tekstiller için sadece en geniş değil aynı zamanda en fazla ürün çeşitliliği olan pazar durumundadır. (otomobil lastiklerinin içindeki kord bezi,emniyet kemeri,ısı ve ses yalıtımı,hava yastıkları)
Teknik tekstillerin hammaddesi polimer esaslı yapılar ve bunlardan oluşan liflerdir. Çoğunlukla polyester,polipropilen,naylon,viskoz ve pamuktan üretilirler. Teknik tekstillerin üretim alanları içinde en hızlı gelişen alan dokusuz (nonwoven) yüzeylerdir. Kullanım alanları bunlardan istenen özelliklere göre belirlenir. Bunlar-Dayanıklılık,uzama-Sertlik-Elastikiyet-Boyanabilirlik-Su tutuculuk-Kimyasallardan etkilenme-Parlaklık-Isıdan etkilenme-Elektriksel özellikleri gibi fiziksel özellikleridir. Bunlar 4 ana grup altında toplanabilir.1-Mekaniksel özellikler 2-Değiştirme özellikleri 3-İnsan sağlığı ile ilgili özellikler4-Koruma özelliği
1-Mekaniksel özelliklerde üç başlık altında toplanır.a-Mukavemet:Emniyet kemeri,hava yastığı,balistik yelek gibi ürünlerde kullanılan teknik tekstillerin yüksek mukavemetli olması gerekmektedir. b-Takviyelendirme: Helikopter pervaneleri,kayak,uçak kanadı gibi malzemelerde teknik tekstillerin kuvvetlendirme görevi görmesi gerekir. c-Elastikiyet:Otomotivden paketleme sanayine kadar kullanım alanı bulması elastikiyet ile ilgilidir. 2-Teknik tekstiller gözenekli malzemeler olmaları,ısı ve elektrik iletim ve yalıtımı gibi özellikleri sayesinde bir malzemenin durumunda değişiklik yapabilme özelliğine sahiptirler. Değiştirme özellikleri; a-Filtrasyon:Katı-gaz,sıvı-sıvı ve katı-sıvı ayrımında kullanılan filtrelerde teknik tekstiller kullanılır. b-İzolasyon ve iletkenlik:Uygun lif ve doku yapısı ile elektrik iletimi ve yalıtımı,ısı ve ses yalıtımı teknik tekstiller ile sağlanabilir. c-Drenaj:Yoğun ve yüksek gözenekli tekstil yüzeyleri ile erozyon kontrolü yapılabilir. d-Su geçirmezlik:Spor malzemeler,ayakkabılar için gerekli su geçirmezlik özelliği sağlanabilir. e-Emicilik:Hijyen,tıp ve ambalaaj sektörlerinde gereken bir özelliktir. 3-İnsan sağlığı ile ilgili özellikler: Mikroorganizmalara karşı koruma,anti-bakteriyel özellik,ateşe karşı koruma 4-Koruma Özelliği: Teknik tekstiller sayesinde ısıl, mekaniksel, kimyasal, elektriksel ve rasdyasyon gibi etkilerden korunmak mümkündür. Mekanik koruma(bıçak kesmesi,metal eriyik sıçramaları gibi tehlikelere karşı vücudun korunması) kimyasallara karşı koruma, kirlenmeme(partikül tutmama) elektrik yalıtımı, UV koruması, nükleer, biyolojik, kimyasal koruma, elektromanyetik alanlardan koruma.
Dünyada üretilen tekstil ürünlerinin dörtte birinden fazlası teknik tekstil ürünleridir. Bazı gelişmiş ülkelerde elyaf olarak fabrika üretiminin %40 dan fazlası teknik tekstildir. Kuzey Amerika dünyada en önde gelen bölgedir. Teknik tekstillerin konfeksiyon için üretilen tekstillerden iki kat hızlı büyüdüğü tahmin edilmektedir. ABD ve Japonya ile rekabette geride kalan Avrupa Birliği çerçeve programlar yapmaktadır. Bu programlar arasında nanoteknoloji, çok fonksiyonlu malzemeler, yeni üretim süreçleri ve araçları gibi teknik tekstil konuları da yer almaktadır. AB ülkelerinden İngiltere nin teknik tekstil sanayiinin başarısı araştırma geliştirme (arge) ve ürün geliştirme (ürge) dayanmaktadır. Fransa da ise teknik tekstiller toplam tekstil sanayinin %17.5 gibi azımsanmayacak bir kısmını tutmaktadır. AB Komisyonu, AB'nin nanobilim konusundaki ar-ge çalışmalarını güçlendirmek ve nanoteknolojinin ticari ürünlerle toplum yararına kullanılması konusunda kapsamlı bir yaklaşımı öngörmektedir. AB Komisyonu, AB'nin nanobilim konusundaki ar-ge çalışmalarını güçlendirmek ve nanoteknolojinin ticari ürünlerle toplum yararına kullanılması konusunda kapsamlı bir yaklaşımı öngörmektedir. Gelişmekte olan bu teknoloji için, güçlü devlet-özel sektör ortaklıklarına da ihtiyaç duyulmaktadır. Nanobilim ve nanoteknoloji araştırmaları, mevcut ürünlere ve işlemlere katma değer vermek ve peformanslarını iyileştirmek, geliştirmek üzere atomlar ve moleküller bazında maddenin davranışını ve temel yapısını kontrol etmeyi amaçlamaktadır. Bugün dünya çapında bu ürünlerin ve işlemlerin tahmini değeri milyarlarca euro olmaktadır. Halen piyasadaki nanoteknoloji esaslı ürünler yeni bilgisayar gösterimleri, kremler ve kalp kapakçıkları gibi medikal ürünler olarak verilebilir.
Bu ürünler sadece buzdağının görünen kısmını temsil etmektedirler ve nanoteknolojik araştırmaların gelecekte tüm teknolojik sektörlere ve özellikle de sağlık, enformasyon teknolojileri, enerji üretimi ve depolanması, yeni materyaller, imalat ve çevresel konularda yeni gelişmelere önderlik etmesi beklenmektedir. Avrupa ülkeleri son yıllarda nanobilim ve nanoteknolojiye yönelik ar-ge çalışmalarına yatırım yapmış ve önemli gelişmeler kaydetmişlerdir. Ancak Avrupa düzeyinde koordinasyon ve devamlı artan şekilde ar-ge olmadan, AB’nin bu konuda uluslararası rekabet edebilir kalması mümkün görünmemektedir. AB ülkelerinde; ABD ve Japonya gibi başlıca rekabetçi ülkelere nazaran daha az yatırım yapılmaktadır.
Türkiye’de teknik tekstil yatırımları son yıllarda katlanarak artmaktadır. Teknik tekstil alanında faaliyet gösteren birçok firma bu alanda üretim yapmaktadır. Bunların arasında Kordsa, Vateks, Flokser gibi uluslararası üreticiler de yer almaktadır. 1 Ocak 2005’te tüm dünyada kotaların kaldırılması ile tekstil ve konfeksiyon ticareti dünya çapında dalgalanmalar yaşamış, ucuz ve daha az maliyetli ürün üreten ülke malları pazarları doldurmuştur. Türkiye gibi ülkeler tekstil ürünleri ihraç etmede zorluklarla karşılaşmıştır. Dünya ölçeğinde Çin ve diğer ucuz maliyetle üretim yapan ülkelerle rekabet etmek gerekecektir. Bu çerçevede hazırlanan OECD, WTO gibi kuruluşların raporlarında teknik tekstil üretiminin artacağına işaret edilmektedir. Bilindiği gibi teknik tekstiller halen gelişmiş ülkelerde üretilmekte olup; yüksek teknoloji ve vasıflı işgücü gerektirmektedir. Teknik tekstiller aynı zamanda geleneksel tekstillerin yıkıcı fiyat rekabetinden kaçabilmek için de avantajlar sunmaktadır. Bu itibarla, Türkiye’nin teknik tekstil konusunda güncel durumunun tesbiti, ihtiyaçlarının, hedeflerinin belirlenmesi ve bir program dahilinde hızla hedeflere yönelmesi son derece önemlidir.
KORUMA AMAÇLI KULLANILAN TEKNİK TEKSTİLLER
Koruyucu giysiler kişinin zararlı maddelere, kötü çevre koşullarına maruz kalma riskini önlemek ve bu riskten korunmasını sağlamak ve bu riski azaltmak için giyilen giysilerdir.İnsanı tehlikelerden korumanın iki basit yolu vardır. Birincisi izolasyon ikincisi ise güvenli bölge oluşturmaktır. Bunlardan birincisi zarar kaynağı ile insan arasına yeterli ölçülerde materyali koymak yani izolasyon oluşturmaktır. Bu materyalin görevi zarar kaynağından çıkan ve insana zarar verecek düzeydeki enerjiyi tutmak veya geçişine engel olmaktır. Ancak kullanılan malzemenin koruyuculuk görevinin yanında kullanıcıyı rahatsız etmeyecek bir konforda olması da istenir. Yeni üretim yöntemleri, polimer teknolojisindeki gelişmeler sonucu bulunan yeni lifler ve iplikler bu alandaki kullanım kolaylığını arttırmaktadır.
Koruyucu giysilerde en önemli husus insan ve canlı hayatının korunmasıdır. Ayrı bir tekstil malzemesinden ziyade giysinin kendisi koruma sağlar, kumaş bütün koruyucu giysilerde ve diğer koruyucu tekstil ürünlerinde kritik unsurdur. Giysiyi giyen kişi ile potansiyel tehlike arasındaki güvenlik bariyeri olarak, bir kaza anında yaşanan yaralanma derecesini belirleyecek olan kumaşın özellikleridir.
Koruyucu giysilerin kullanıldığı iş ve faaliyet alanları:
-Polis
-Güvenlik görevlileri
-Dağcılık
-Mağaracılık
-Tırmanma
-Kayak
-Uçak personeli (askeri ve sivil), askerler
-Denizciler
-Denizaltıcılar
-Dökümhane ve cam işçileri
-İtfaiyeciler
-Su sporları
-Kış sporları
-Ticari balıkçılık, dağcılık, deniz dibi petrol ve benzin ekipmanı işçileri
-Sağlık bakımı
-Yarış sürücüleri
-Astronotlar
-Kömür madenciliği ve sağlık depo işçileridir.
Koruyucu giysiler
1-Balistik ve çarpmaya karşı koruma 2-Yangın ve ısıya karşı koruma 3- Biyolojik, nükleer ve kimyasal koruma 4- Aşırı soğuktan koruma 5- Mekanik amaçlı koruma 6-Kamuflaj amaçlı koruma 7-UV ve radyasyon amaçlı koruma olmak üzere yedi ana grupta toplanabilir.
BALİSTİK VE ÇARPMAYA KARŞI KORUMA
Yumuşak vücut zırhı, kurşun geçirmez yelek ile yalnızca kurşunlardan veya diğer mermilerden korunmayı değil, kesilme ve vurma tehlikelerinden, metal levhalardan, camdan veya diğer sivri uçlu cisimlerden korunmayı da içerir. Silahlı saldırı ve yaralanmalara karşı kullanılan koruyucu giysilerde aranan özellikler şunlardır. –Giysi, bıçak ve benzeri yaralayıcı silahların bedene nüfuzunu önleyici nitelikte olmalıdır. –Kullanıcının hareketini mümkün olduğunca kısıtlamamalıdır.- Aşırı ısınma ve terlemeyi önleyecek yapıda olmalıdır. –Bakımı kolay olmalıdır. – Kullanım sırasında fazla göze çarpıcı özellik taşımamalıdır. Balistik koruma amaçlı kullanılan malzemeler, aramid lifleri (kevlan,trawon,technora), polietilen ve sıvı kristal polimer gibi liflerden yapılır.
Kevlar: 1965 yılında Stephanie Kwolek tarafından otomativ sektörü için araştırmalar yapılırken bulunmuş, hafif ve karbon içerikli bir kompozit malzemedir. Özellikle savunma sanayinde kullanılan bu malzeme yüksek çekme gerilmesine sahiptir ve ince ipliksi bir yapıdadır. Başta savunma sanayi olmak üzere, kask, gemi halatı ve uçak kanadı yaygın olarak kullanıldığı alanlardandır. Kevlar kullanım alanları
-Gemilerdeki halatlar
Kevlar bağlama halatı
-Hava kuvvetlerinde pilotların ekipmanları ve üniformalarında -Ateşe karşı dayanımından dolayı itfayecilik alanında özellikle üniformaların imalatında -Uçakların kanatlarında -Tanklarda -Askeri alanda kask ve kurşun geçirmez ekipmanlarda
Mermi isabet etmiş kask
-Dağcıların halatlarında --Paraşüt halatları ve kablolarında -Motosiklet ekipmanlarında koruyucu olarak kullanılır.
Kevlar ince halat
Balistik korumada tercih edilme sebebleri: Balistik korumada amaç yüksek hızda oluşan çarpma etkisinden korunmak ve alınacak zararı minimuma indirgemektir. Kevlar bu korumayı sağlarken gelen darbenin tek bir noktadan bütün yapıya yayılmasını sağlar. Bu durumun sebeplerinden biri lifli bir yapıda olmasıdır. Burada çarpma sonucunda oluşan dalgalanmalar enine ve boyuna olmak üzere dağılırlar. Bu durum bir noktada oluşacak olan delinmeleri engeller. Ancak kalibre,uzaklık ve daha birçok değişkene göre delinme durumu farklılık göstermektedir. Ayrıca ek olarak darbe almış bir ekipman özelliğini büyük ölçüde yitirir.
Twaron: Twaron Kevlar'e benzer. Her ikisi de sentetik liflerin aramid ailesine aittir. Tek fark, Twaron'un 1970'lerde Akzo tarafından geliştirilmiş olması. Twaron ilk ticari olarak 1986 yılında üretildi. Şimdi, Twaron Teijin Company tarafından üretilmektedir.
Kevlar gibi Twaron da güçlü, sentetik bir elyaftır. Ayrıca ısıya dayanıklıdır. Mali sorunlardan dolayı, Twaron 1986'da sadece ticari olarak kullanılmıştır. Aynı zamanda birçok uygulamaya sahiptir. Askeri, inşaat, otomotiv, havacılık ve hatta sporu içeren çeşitli malzemelerin üretiminde kullanılabilir. Twaron malzemelerin örnekleri arasında vücut zırhı, kasklar, balistik yelekler, hoparlör woofer'lar, davul başlıkları, lastikler, turbo hortumlar, tel halatlar, kablolar ve daha birçoğu bulunmaktadır.
Twaron da hafif bir para-amid lifidir. Kevlar çok etkileyici bir özelliğe sahip olmakla çok benzerdir. Kevlar gibi Twaron da çelikten beş kat daha güçlüdür.Dayanıklılığına rağmen, halat konstrüksiyonları için gerekli olan bükümlü veya örgülü olabilir. Ayrıca kimyasala dayanıklı ve kesilmeye karşı dirençlidir. Birkaç sıyrık ve gerginlikle karşılaştığında bile gücü çok fazla kaybetmez.
Technora: kopolimerlerden üretilen bir para-aramid elyaftır.
Teijin tarafından bağımsız olarak geliştirilmiş ve 1987’den beri ticari olarak piyasaya sürülmüştür. Bu yüksek performanslı lif, yüksek mukavemet, iyi yorulma direnci, uzun süreli boyutsal stabilite ve korozyona, ısıya, kimyasallara ve iyi dayanıklılığa sahip bir dizi mükemmel özelliklere sahiptir.
Sıvı kristal polimer, uygun sıcaklık, basınç ve konsantrasyonda sıvı kristal mezofaz olarak bulunabilen (çözelti içindeyken kristal halde dizilebilen), veya, ergimiş halde kristal düzende sıralanabilen makromoleküllerdir. Bu tür sıvılar anizotropik davranış gösterirler; bunlardaki düzenli bölgelere ‘mezofazlar’ denir.
YANGIN VE ISIYA KARŞI KORUMA
Termal koruma amaçlı kullanılan giysiler ısı ve alevin tehlike teşkil ettiği alanlarda kullanılır. Bu tür koruyucu elbiselerin üretiminde, ham malzemeden bitmiş durumdaki elbiseye kadar her aşamada bütün detaylara dikkat edilmesi gerekir. Koruyucu elbiselerin hazırlanmasında birçok faktör göz önüne alınır. Öncelikli olarak ısı ve aleve karşı koruma sağlamalıdır. Kullanıcıya rahatsızlık vermemeli ve giyim rahatlığı sunmalıdır. Yırtılma mukavemetleri yüksek olmalıdır. İlk aşamada gözden kaçabilecek diğer bir önemli konuda kolayca yıpranmaması, yıkanabilmesi ve uzun ömürlü olmasıdır. Değişik kullanım yerlerine göre suya,yağlara ve çeşitli kimyasallara karşı dirençli olmalıdır. Mümkün olduğu kadar hafif tasarlanmalıdır. (Özellikle itfayeciler için) Elbise tasarımında insan metabolizmasının ısıya dayanıklılığıda göz önünde bulundurulmalıdır. Aynı zamanda iyi bir görünüm sunmalı, kullanıcının bağlı olduğu kuruluşu iyi temsil etmelidir. Dünyanın değişik yerlerinde, yangınla savaşımda uygulanan değişik tarzdaki yaklaşımlar, iklim değişiklikleri bile tasarımında değişikliklere yol açabilmektedir. Elbiselerde kullanılan malzemenin antistatik özellik taşıması da bazı kullanımlarda (Özellikle ortamda patlayıcı bulunuyorsa) çok önemli bir etken olabilmektedir. Koruyucu elbise tasarımında kullanıcının özgün ihtiyaçları en önemli rolü oynamamasına rağmen, minimum özellikleri belirleyen normlar oluşturulmuştur.
İtfaiye ile endüstri işçilerinin giysilerinin tasarlanmasında bazı temel farklar vardır. Bu farklar karşılaşılan tehlikelerin ve elbiselerin göstermesi gereken işlevin farklılığından ileri gelir.Yangınla mücadele giysileri birden fazla katmandan oluşacak şekilde yapılmaktadır. AB genelinde bir itfayeci ceketi ve pantalonunda üç katman vardır. Dış katman(alev katmanı), nem bariyeri ve ısı bariyeri katmanıdır. En dıştaki alev katmanı, genelde nomex, kevlar tipinde dokuma bir kumaştır. Bu tabaka alevden ilk korunma ve aşınmaya karşı dayanıklılık sağlar. Bu katmanın altında ateşin etrafındayken suyun girmesini ve giysinin içinde sıcaklıktan dolayı buhar oluşmasını önleyen bir nem bariyeri bulunur. Bu tabaka genelde sızdırmazlık için neoprene kaplanmış kumaştır. Buhar bariyerinden sonra termal bir katman olan ısı bariyeri yer alır. Bu takakanın amacı durgun hava boşluğu oluşturmak ve giysinin yalıtıcı özelliklerine katkıda bulunmaktır. Bu tabaka ise gözenekli vatka veya yüksek hacimli nomex kumaşı ile kaplı pamuklu bir malzemeyi içerir. İtfayeciler son yıllarda yangınla mücadele sırasında üniforma altına giydikleri giysilerinde ısıya dayanıklı olmasını tercih etmektedirler. Başka bir önemli koruma konusu ise metal endüstrisinde yüksek ısı kaynaklarında çalışanların erimiş metal sıçramasından korunmasını sağlamaktır. Endüstri çalışanlarının giysileri genelde tek katmanlı olur. Bu ürünler nomex, kevlar gibi yüksek sıcaklığa dayanıklı liflerden yapılan dokumalardır. Giysilerin altına giyilecek iç çamaşırlarının da ısıya dayanıklı liflerden üretilmiş olması koruma seviyesini arttıracaktır. Endüstri giysilerinin bazı kullanımlarında kumaşa yağlara, petrole ve benzeri malzemelere karşı iticilik kazandırma işlemi yapılması gerekir. Petrol sondaj istasyonlarında oluşabilecek patlamalarda işçilerin üzerine petrol sıçrayabilir. Her ne kadar kumaş aleve dayanıklı olsa da kumaşın içine petrol sızması kumaşın alev almasına neden olabilir. Bu gibi durumların önlenebilmesi için kumaşın bir kaplama işleminden geçirilmesi şarttır.Aslında elbise ya da kumaşların ısı ve alev karşısında ki davranışları birbirine karıştırılmamalıdır. Alev almazlık bir malzemenin aleve maruz kaldığında alevlenip alevlenmediğini tanımlayan bir kavramdır. Aleve ve ısıya dayanıklılık ise malzemenin alev ve ısı karşısında fiziksel olarak ne tür değişime uğradığının tanımlanmasında kullanılan kavramdır. Koruyucu malzeme ısı karşısında delinmemelidir,bütünlüğünü korumalıdır,erimemelidir ve erime sonucu akmamalıdır. Isı ve alevden korunma elbisenin dışındaki ısının ne kadarını vücuda ilettiği ile tanımlanır. Bu da elbisenin ısı izolasyon yeteneği ile ilgilidir. Sonuç olarak elbisenin malzemesi güç tutuşur olmalı,ısı ve alev karşısında bütünlüğünü korumalı ve ısı izolasyonu sağlamalıdır. Bu özelliklerin tümü bir arada olmalıdır. Bunlardan birinin eksikliği durumunda koruma sağlanamaz. Yalnış olan bir varsayım da kullanılan kumaşın ne olduğu gözardı edilerek, elbise ne kadar ağır olursa o kadar çok koruma sağlayacağının düşünülmesidir. Kumaş ağırlığı arttıkça korumanın arttığı doğrudur fakat doğal liflerden yapılmış (örn.pamuk) ağır bir kumaşla nomex liflerinden yapılmış kumaşlar birbiri ile karşılaştırıldığında hafif olan kumaş daha çok koruma sağlayabilir.
Nomex: Isıya ve aleve dayanıklı meta-aramid elyaf, farklı uygulamalarda kullanılır. Koruyucu giysiler üretmek için kullanılan kumaşlarda kilit bileşen olarak en bilineni olabilir.
Isı ve alev koruması:Nomex yoğun ısıya maruz kaldığında, elyafları kalınlaşıp karbonlaşarak süreçteki ısı enerjisini emer. Ayrıca Nomex elyafları erimez, damlamaz veya yanmayı desteklemez.
•
Ark parlaması
Nomex kumaşın ısıyı içeri geçirmeyen moleküler yapısı, elektrik arkına maruz kalındığında elektriğin de üzerinden geçmesini önler.
•
Elektrik yalıtımı Nomex zayıf bir elektrik iletkeni olduğundan, kağıt tabakalarında ve levhalarda kullanıldığında oldukça etkileyici bir yalıtkana dönüşür.
•
Kimyasal dayanıklılık Nomex elyaf, en yaygın asit ve alkalilere, florokarbon soğutuculara, transformatör yağına ve silikona karşı oldukça dayanıklıdır.
KAMUFLAJ AMAÇLI KULLANILAN KORUYUCU GİYSİLER
Görsel olarak tespit edilmeyi önlemek için gözü yanıltıcı desenli giysi üretimi sadece modern tekstil malzemeleri ile sağlanabilir. Teknik çerçevede kamuflaj kumaş gözü aldatmasının yanında, modern hassas duyumlu yer tespit edici savaş araçları gözönüne alınınca askeri kamuflaj elbiselerinin modern teknoloji ile sürekli geliştirilme zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Örneğin günümüzde yaklaşık 0.8-1.1 dalga boyunda kızıl ötesi ışınla çalışan tarama ve gösterme cihazlarının kullanımında, arka fonda yer alan bitki topluluklarının kızıl ötesi yansıma değerlerine uyum sağlayacak şekilde tekstil kamuflajı yapılmaktadır. Birçok boya kızıl ötesi yansıma özellikleri taşır. Bu nedenle pamuk ve selülozik esaslı kumaşlara kolaylıkla baskı yapılabilir. Ancak sentetik liflerde kullanılan BM ler diğerlerine oranla çok küçük moleküllü olduklarından kızılötesi ve görsel kombinasyonlu kamuflaj kullanımında sınırlanılırlar. Kara taşıtları, uçakların ve donanımlarının kamuflajı, ilk önce köşegen ve tüp şeklindeki genel dış görünüşünün yok edilmesi ve insan yapısı nesnelerin düz ve pürüzsüz yapısının gizlenmesini içerir. Bunun sağlanmasının en pratik yolu uygun renklerdeki süsleme gereçlerini taşıyan kamuflaj ağı malzemelerinin cismin dış hattını gizleyecek şekilde çevresine sarılmasıdır. Modern ağlar yüksek dayanımda, hafif ağırlıklı naylon olup, süsleme ve donatım açısından kent,çöl,bitki örtüsü gibi çevrelere uyum sağlaması için özel formüllü ve renkli poliüretanla kaplanmış naylon zeminli bir kumaştır. Akrilik kaplı malzemeler ise kar kamuflajında kullanılır. Askeri kumaşlar için diğer bir araştırma alanı değişken kamuflaj kumaşlardır. Değişken kamuflajlı kumaş elde etmede kullanılan malzemeler: -Termokromik boyalar –Fotokromik boyalar –Elektroforotik lifler –Lif optiği-ışık ileten liflerdir. Sıcaklıkla renk değiştiren malzemelerin esası, çok sayıda benzen türü halkalardan oluşmuş moleküler yapısı ile bir termokromik boyaya dayanmaktadır. Renk, her bir halka çevresindeki çift bağların düzenlenişine bağlıdır. Sıcaklık yükselirken çift bağlar yeniden düzenlenir ve moleküller rengini kaybeder. Işıkla aydınlatıldığında absorbsiyon spektrumu değişen ve aydınlatmanın kesilmesine göre başlangıç konumuna dönen malzeme fotokromik malzeme olarak tanımlanır. Bu malzemeler havaya ve ışığın yoğunluğuna göre yansıtma özelliklerinin ve rengin değiştiği kumaşların üretiminde kullanılabilirler. Bir kumaştaki renk kontrolü, elektrik toplama prensibinin uygulandığı içi boş lifler(Elektroforotik lifler) kullanılarak gerçekleştirilebilir. İnsan saçı çapındaki lifler elektriksel olarak şarj edilir ve geçici olarak farklı bir renkteki boyalı pigmentle doldurulur. Pigmentlerin ve BM lerin değişik kombinasyonları aynı üniformada kullanılabilir. İzleyen herhangi bir anda boyalı bir pigmentin veya BM nin rengini görür. Yani küçük bir pil kullanarak bukelamun benzeri renk değiştiren bir üniforma geliştirmek mümkündür. Kamuflaj amacıyla lif optiğinden de yararlanılabilir. Lif optikleri ışık ileten liflerdir. Katı ve iki çeşit şeffaf malzemenin içteki çekirdeği ve dıştaki kaplamayı oluşturduğu bir yapıdadır. Dış çerçeve düşük yansıtma özelliğine sahiptir. Bu tür liflerden yapılmış giysiler termal görüntüyü maskelemektedir. Ancak el ve yüzün kamuflajı oldukça güçtür.
AŞIRI SOĞUKTAN KORUNMAK AMACIYLA KULLANILAN KORUYUCU GİYSİLER
Soğuk iklim giysileri ağır hava şartları altında çalışanlar için geliştirilmiş çeşitli iş giysileri, kayak giysileri, eldivenler, botlar ve yağmurlukları kapsayan, nefes alabilen(vücut terini dışarı atabilen) ancak içine su, rüzgar ve soğuğu geçirmeyen özel kumaşlardan üretilen ürünleri içermektedir. Askeri amaçlı kullanılabildikleri gibi spor ve çalışma alanlarında da kullanılırlar. Aşırı soğuk ve yağışlı ortamda kullanılacak olan soğuk iklim giysilerinin ısı izolasyonu sağlaması, yağmur ve kar suyunu dışardan iç kısma geçirmemesi ve içte oluşan teri dışarıya atması yani hava sirkülasyonu sağlaması beklenmektedir. Bu amaçla dış kumaş, ortada membran ve iç kısımda ince triko astardan üretilmiş üç katlı nefes alabilir kumaşlar geliştirilmiştir. Asıl fonksiyonel katman orta kısımdaki nefes alabilen membrandır.
Membran kelime anlamıyla zar ya da çevreleyen katman olarak adlandırılır. Yapı malzemesi alanında ise membran denildiğinde ayırıcı ya da seçici geçirgen katman anlaşılır. Su yalıtımı alanında su geçirimsiz malzemelerin yüzeye uygulanış şekline göre membranlar gruplandırılmaktadır. Su geçirmez ürünler örtü şeklinde, sıvı hâlde sürülerek ya da basınçlı sistem ile püskürtmeyle uygulanabilmektedirler. Uygulama şekli nedeniyle yalıtım ürünündeki ana bileşenlere ek başka fiziksel ya da kimyasal ürünler de kullanılabilmektedir.
Örtü membranlar ağırlıklı olarak PVC, EPDM gibi polimerlerden de üretilebilmektedirler. Örtü membranların en önemli özelliği fabrika koşullarında belli kalınlıklarda ve birçok katkı maddesinin bileşimiyle uzun raf ömrüyle üretilmiş olmasıdır. Membranlar iç ve dış kumaşa genellikle soğukta kırılgan olmayan poliüretan yapıştırıcılarla lamine edilmektedir. Ancak bu işlem sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta laminasyon sırasında yapıştırıcının membranın özelliğini bozmamasıdır.
Laminasyon, ısı ve basınç yardımıyla birbirinden farklı yüzeylerin çeşitli baskılama ve yapıştırma yöntemleri ile bir araya getirilmesi ve tek bir katman halinde kullanılması işlemidir. ... Lamine sözcüğünün kullanıldığı her üründe laminasyon işlemi uygulanıyor anlamına gelmektedir.
NÜKLEER ETKİLERE KARŞI KULLANILAN KORUYUCU GİYSİLER
Nükleer silahların asıl etkisi patlama , kısa dalga radrasyonu ve termal radyasyondur. İlk ikisine karşı koruma için yapılabilecek herhangi bir şey yoktur. Bu nedenle nükleer etkenlere karşı askeri koroyucu elbiselerin amacı çok şiddetli termal radyasyona ve aleve karşı koruyucu özellik göstermesidir. Bu özellikteki bir elbisenin absorbsiyon ve transmisyon değerleri düşük fakat reflektans değeri yüksek olmalıdır. Ancak bunlar bazı alanlarda kamuflaj sorunu yaratabilir. 1940 ve 1980 yılları arasında tüm nükleer koruyucu elbiseler terbiye işlemi görmüş %100 pamuklu dimi veya satenden üretilmiştir. Fakat pamuğun korumayı azaltıcı eksiklikleri vardır. Bunlar pamuğun düzgün olmayan bir yüzeye ve yüksek tüylenme özelliğine sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Nükleer etkenlere karşı koruyucu elbiseler için ikinci kuşak 65/35 oranındaki PES/Pamuk karışımı kumaşlardır. Ve bunlar ABD de ki nükleer koruyucu elbiselerin %80 nini oluşturur. Daha yüksek iplik mukavemeti ve daha kolay temizlenme özelliğinden dolayı PES/Pamuk karışımı kumaşlar daha uzun ömürlüdür. Son zamanlarda Naylon/PES ve naylon/karbon lifi karışımları da dahil olmak üzere daha iyi koruyucu özelliğe sahip kumaşlar geliştirilmiştir. Örneğin 99/1 oranında ki naylon/karbon lifi karışımı kumaşlar; -Geliştirilmiş bariyer özelliği –Düşük ısı stresi –Kirlenmeye karşı daha iyi direnç –Daha kolay temizlenme gibi özelliklere sahiptir.
BİYOLOJİK ETKİLERE KARŞI KULLANILAN KORUYUCU GİYSİLER
Biyolojik savaş ajanlarını belirlemek zordur. Çünkü ilgili organizmalar ve zehirler doğal olarak oluşurlar. Ve belirtinin görülmesinden hemen sonra toplu ölümler görülebilir. Belirti başladıktan sonra oldukça bulaşıcı ve yüksek ölüm oranlı biyolojik savaş ajanlarının etkili tedavisindeki eksiklik, sağlanacak etkili korunmayı çok kritik bir duruma getirmektedir. Hatta belirtisi hemen ortaya çıkan ve panzehirleri daha kolay bulunabilen kimyasal savaş gazlarından bile daha kritik bir durum ortaya çıkmaktadır. Askeri kumaşların olası bir kimyasal ve biyolojik savaş için kullanıldığı giysilere NBC giysiler adı verilir.Bu tür giysilerin belirli bir raf ömrü vardır ve o süreden sonra koruma etkileri kaybolur.
________________________________________
NBC Koruyucu Kıyafetler
(A) DÜZEYİ KORUYUCU ELBİSELER
Seçenek 1:
ÇOK-KULLANIMLI KİMYASAL KORUYUCU GİYSİ
RESPIREX GTB koruyucu giysi, Tip-1/A Düzeyi gaz-sızdırmaz giysi olup, hem kullanıcıyı hem de solunum ekipmanını dış etkilerden korur.
RESPIREX GTB, tekrar kullanılabilir özellikte gaz-sızdırmaz giysi olup; en yeni EN standardına (prEN943-1) göre CE markasına sahiptir ve dünya çapında yaygın biçimde kullanılmaktadır.
Gerekli tam korunmanın sağlanabilmesi için, giysinin uygun özellikteki Temiz Hava Tüplü Maske (tercihen Kapalı Devre) ile kullanılması gerekmektedir.
Giysinin Özellikleri:
• EN943-2:2002 ve NFPA-1991 Standartlarına göre ve bu standartlarda belirtilen maddelere karşı 480 dakikanın üzerinde dayanıma ve EN146:1991 standardına göre mekanik dayanıma sahip lamine edilmiş özel vizör.
• Sağ elle çalışmaya uygun, 122cm uzunlukta, gaz sızdırmaz ve yüksek dayanımlı fermuar.
• EN943-2:2002 standardına göre, yüksek kimyasal dayanıma sahip Hazmax güvenlik botları.
• Kilitli ağız mekanizmasına sahip ve kolay değiştirilebilir kimyasal koruyucu eldivenler.
• Kullanıcıya göre ayarlanabilir dahili kemer.
• PrEN943-1 standardıyla uyumlu olarak giysi içerisindeki basınç düzenliliğini sağlayacak ve basınç farkının dakikada 1 mbar’ı aşmamasını sağlayan solunum valfleri.
• Gereğinde ikinci kişinin kullanıcının solunum cihazına bağlanabilmesini mümkün kılan ve EN270:1994 standardıyla uyumlu pass-thru bağlantısı.
• Her giysi, EN464:1994 standardına göre sızdırmazlık (dahili basınç testi) testlerinden geçirilmiştir.
• Giysi, 60x41x41cm boyutlarında bir taşıma/koruma çantasıyla teslim edilmektedir.
RESPIREX, UKAS tarafından akredite edilmiş kendi kimyasal test laboratuvarına sahiptir ve EN:369:1992 ve NFPA F739 standartlarına göre testler uygulamaktadır.
Seçenek 2:
SINIRLI ÖMÜRLÜ GAZ SIZDIRMAZ GİYSİ
RESPIREX Sınırlı Ömürlü Tip-1A Gaz Sızdırmaz Giysi, Dupont tarafından üretilen ve çok katmanlı polimer kumaş olan TychemTK kullanılarak üretilmiştir.
EN943-2:2002 standardına göre CE markalıdır.
RESPIREX GTB Tekrar Kullanılabilir Gaz Sızdırmaz koruyucu Giysi’nin sağladığı korunmayı, sınırlı kullanım için sağlar.
________________________________________
(B) DÜZEYİ KORUYUCU ELBİSE
GAZ SIZDIRMAZ GİYSİ
RESPIREX-GTM giysi, A-Düzeyin gereklerini de büyük ölçüde karşılamaktadır. Entegre eldiven ve botlarıyla tek parçalı olan giysi, kullanıcıyı tümüyle izole eder. Temiz hava tüplü solunum ekipmanı, elbise dışından giyilir. Yüz açıklığı, başlıca gaz maskeleriyle uyumludur.
PrEN943 Standardının gereklerini karşılamakta olup; CE markalıdır. Acil müdahale timleri tarafından dünya çapında yaygın olarak kullanılmaktadır.
Özellikleri:
• Gaz maskesi, gaz sızdırmaz özel bant ile geçici olarak yüz açıklığına sabitlenir.
• 122cm’lik gaz sızdırmaz fermuar sol omuzdan sağ kalçaya doğru çapraz olarak yerleştirilmiştir. Üzeri koruyucu kapak ile kapatılmıştır.
• Çelik burunlu ve tabanlı, yüksek düzeyde kimyasal dayanıma sahip entegre bota sahiptir. PrEN943-2 standardına göre en az 60 dakika süreyle sürekli kimyasal nüfuza dayanacak biçimde üretilmiştir.
• Eldivenler, Respirex kilitleme mekanizmasına uyumludur. Böylece, kolaylıkla ve güvenle değiştirilebilrler.
• PrEN943-1 standardıyla uyumlu olarak giysi içerisindeki basınç düzenliliğini sağlayacak ve basınç farkının dakikada 1 mbar’ı aşmamasını sağlayan solunum valfleri.
• Her giysi, EN464:1994 standardına göre sızdırmazlık (dahili basınç testi) testlerinden geçirilmiştir.
• Giysi, 60x41x41cm boyutlarında bir taşıma/koruma çantasıyla teslim edilmektedir.
________________________________________
TYVEK-F DISPOSABLE KORUYUCU GİYSİ
Tyvek-F, DuPont tarafından geliştirilmiş yüksek performanslı, güçlü, esnek ve hafif bariyer kumaşıdır. Tyvek-F, CWA partiküllerine karşı tam bir koruma sağlar, çok sayıdaki inorganik ve organik kimyasallara karşı da istisnai derecede yüksek koruma sağlar.
Respirex Tyvek-F pantolon ve ceket bileşimi, sınırlı ömürlü kimyasal koruyucu giysiler için öngörülen Tip-3 ve Tip-4 gereklerini karşılar.
Respirex Tyvek-F, Hazmax koruyucu bot, koruyucu eldiven ve gaz maskesi ile birlikte sevk edilebilir.
Tyvek-F, polimerik esaslı bir sızdırmaz film tabakası ile kaplanmış polimer esaslı malzemedir. Güçlü, dayanıklı, hafif, tümüyle sıvı geçirmez ve sıvı-iticidir.
Respirex Tyvek-F, kimyasal savaş maddelerine karşı uzun süreli koruma sağlar. TNO Laboratuvarlarında test edilerek NATO gereklerini karşıladığı sertifikalandırılmıştır. Dünyada mevcut en etkili kimyasal koruyucu giysi malzemelerinden birisidir.
Respirex Tyvek-F, biyolojik savaş maddelerine karşı da tam bir koruma sağlar. Dekontaminasyon maddeleri kullanılarak kirlilikten arındırılabilir ve yeniden kullanılabilir. Sıcak dekontaminasyon uygulanmaz.
________________________________________
HAZMAT KİMYASAL KORUYUCU ÇİZME
ÖZELLİKLERİ
• NFPA 1991, 1994 Standardının kimyasal dayanım için öngördüğü gerekleri karşılar ve aşar.
• NFPA 1991, 1994 Standardının Yanmazlık Testinin gereklerini karşılar ve aşar.
• ANSI ve CSA Standartlarının Dielectric Footwear gereklerini karşılar.
• Çelik güvenlik burunlu.
• Tüm taban çelik ara-tabanlı.
• Çelik yan koruyuculu.
• Çıkarılabilir taban yastığı.
• Bu çizme, itfaiye kullanımı için değildir.
ŞEMA
UV VE RADYASYONDAN KORUNMA AMAÇLI KULLANILAN KORUYUCU GİYSİLER
Bu alandaki çalışmanın büyük bir bölümünü özel radyoaktif maddelerden ve atom bombasından korunmayı sağlayan giysiler oluşturur. Kullanılan giysilerin çoğu çeşitli kaplanmış kumaşlardır. Örnek olarak PES veya olefin lif esaslı (Olefin lifi, polipropilen veya polietilen gibi bir poliolefinden yapılan sentetik bir liftir. Duvar kağıdı, halı, ip ve araç iç mekanlarında kullanılır. Olefin'in avantajları, dayanıklılığı, renk dayanıklılığı ve rahatlığı, lekelenmeye, küf, aşınma ve güneş ışığına karşı direnci ve iyi kütlesi ve örtüsüdür. ) dokusuz yüzeylerden oluşan yüzeyi PE ile kaplanmış kumaşlar verilebilir. X ışınları(röntgen ışını) ile çalışan kişileri korumak için kurşun zırhlar kullanılmaktadır. Japonlar belirli seviyede radyoaktiviteye karşı koruyucu PE ve yoğunlaştırılmış bir bor elyafı ve x ışınlarının zararlı etkisini önleyen kurşun bir elyaf üretmeyi başarmıştır. Bu elyaf dokuma, örme ve dokusuz yüzey teknikleri ile rahat giysiler haline getirilebilmektedir. Bunların dışında yüksek gerilim hatlarının ve kompleks elektronik araçların etrafında çalışan personeli korumak amacıyla çeşitli metaller kullanılarak elde edilen giysiler kullanılmaktadır. Önemli bir ABD nükleer kuruluşu ise trityumdan (hidrojen bombası yapımında kullanılır) korunmak için özel bir kaplama kumaş kullanmaktadır. Trityum solunum veya deri yoluyla emilerek vücuda girince vücut nemi ile birleşerek birkaç saat içinde bütün dokulara sızar. Bu koruyucu giysi CPE/EVA/PVDC/EVA (plastik film) katmanlarıyla PES kaplamadan oluşur ve trityumun vücuda girmesine izin vermez. Güneş ışınlarından koruyucu giysilerde aranan başlıca özellikler ise giysinin sıcak iklimlere uygun olarak hafif ve seyrek dokunmuş olmaları ve giyiminin rahatsız edici olmamasıdır. Bu tür giysilerin koruyucu etkileri düşüktür. Bir kumaşın UV radyasyonunu geçirme tutumu kumaş özelliklerine bağlıdır. Bir kumaş ne kadar sık dokunmuş olursa koruma etkisi o kadar yüksektir. Giysi üretilecek kumaşlarda kullanılan elyaf türleri UV geçirgenliği bakımından farklılık gösterir. UV koruyucu faktörü lifin cinsine, ipliğin özelliğine, yüzey konstüksiyonuna, metrekare ağırlığına, malzemenin nem içeriğine, rengine, gördüğü bitim işlemine ve kullanım sırasındaki eskime durumuna bağlıdır. Ağartılmış kumaşların UV radyasyon geçirgenlik faktörü çok yüksektir. Ham pamuk içerdiği pektin, doğal pigmentler ve balmumu nedeniyle UV ışınlarını emdikleri için yüksek bir koruma sağlarlar. PA lifleri oldukça geçirgendir. PES ise UV radyasyonu emici özelliğe sahiptir.
MEKANİK ETKİLERDEN KORUNMAK AMACIYLA KULLANILAN KORUYUCU GİYSİLER
Mekanik etkilere karşı kullanılan koruyucu giysi terimi zırh olmayan mekanik, kesilme darbelerine karşı kullanılan malzemeler, kompozit (Kompozit malzeme, önemli ölçüde farklı fiziksel veya kimyasal özelliklere sahip iki veya daha fazla bileşen malzemeden yapılan ve birleştirildiğinde öncekinden farklı özelliklere sahip olan bir malzeme üreten bir malzeme )iplikler, aramid, HDPE (HDPE, petrolden elde edilen, yüksek yoğunluklu polietilen malzemedir. İsmi İngilizce karşılığı olan "High Density Polyetylene" kelimelerinin kısaltmasından gelmektedir. Diğer polietilenlere oranla çok daha katı, güçlü ve LDPE ye (düşük yoğunluklu polietilen) oranla daha ağır olmasına karşın daha serttir.Sanayi ve imalat sektöründe genelde bu isim kullanılmaktadır. Yaklaşık olarak, 1.75 kg. petrolden , 1 kg. HDPE hammadde elde edilir. HDPE sudan daha hafiftir. Döküm teknolojisi kullanılarak veya ekstruzyon yöntemiyle imal edilebilir, takım tezgahlarında işlenilebilir ve özel kaynak yöntemleri kullanılarak birleştirilebilir.) ve paslanmaz çelikten yapılan dokuma, örme ve dokusuz yüzeyleri kapsar. Bu alanın önemli bir bölümünü hafif eldivenler ve otomotiv gibi levha metalin kullanıldığı sektörlerde ihtiyaç duyulan kol şeritleri kapsar. Diğer alanlar ise zincir kesmelerinden korunmak için kevlar keçelerini, testere, bıçak gibi aletlerle çalışan kesicilerin önlük ve eldivenlerini kapsar.
Japonya'daki trajik felaket, nükleer tehlikelerden korunma konusunda soru işaretlerinin oluşmasına sebep oldu.Sorular iki ana bölüme ayrılabilir:iyonlaştırıcı radyasyon tehlikeleri ve radyoaktif parçacık veya sıvı tehlikeleri.
İyonlaştırıcı radyasyon tehlikeleri
Tek kullanımlık koruyucu tulumlarda kullanılan kumaşlar iyonlaştırıcı radyasyon (örn. gama ışınları, X ışınları veya radyoaktif alfa veya beta parçacıkları) için NBCbir bariyer sağlamaz.Radyasyona maruz kalmayı azaltmak için kullanılan standart protokol zaman, mesafe ve koruma değişkenlerini içermelidir.Tulumlar söz konusu olduğunda kurşun bazlı malzemeler içeren özel tulumlar sınırlı koruma sağlayabilir.DuPont, iyonlaştırıcı radyasyon tehlikelerine karşı koruma sağlayan hiçbir özel tulum sunmamaktadır.
Radyoaktif kontamine parçacıklar veya sıvı tehlikeleri
Radyoaktif kontamine parçacıklar veya sıvılarla ilişkili tehlikelerde radyasyonun kendisini engellemek yerine radyoaktif maddelerin geçişini en aza indirgemek için uygun tulumlar tasarlanmıştır. Böylece tehlikeli maddelerle tulumların altına giyilen giysilerin ve derinin teması en aza indirilir.Bu tulumlar potansiyel olarak etkilenen bir alanda giyilmek üzere tasarlanmıştır ve daha sonra hemen çıkarılıp bertaraf edilir. Böylece potansiyel olarak etkilenen alan terk edildikten sonra radyoaktif kontamine malzemeye uzun süreli maruz kalma en aza indirilir ve diğer alanların kirlenmesi önlenir.
Radyoaktif parçacıklar ile çapraz kontaminasyonun en aza indirilebilmesi amacıyla kimyasal koruyucu tulumlar tek kullanımlık olarak tasarlanmıştır.Genel olarak, ne kadar fazla vücut koruma giysisi olursa o kadar iyidir:Başlıklı tulumlar, giysilerin ve saçların radyoaktif maddelerden korunmasına yardımcı olur.DuPont, radyoaktif parçacıklardan ve sıvılardan korunmaya yardımcı olan özel olarak tasarlanmış tulumlar sunar.Tehlikeyle uyumlu olacak şekilde özel elyaf tipleri, dikiş biçimleri ve tulum tasarımları belirlenmelidir.Ek olarak, tehlike değerlendirmesi sırasında tanımlandığı üzere solunum maskeleri, gözlükler, eldivenler ve ayakkabılar vb. gibi ancak bunlarla sınırlı olmayan diğer uygun KKD'ler, herhangi bir tulum seçimiyle birlikte kullanılmalıdır.
DuPont™ Tyvek® 500 Xpert, Tyvek® 600 Plus, DuPont™ Tychem® 2000 C Standard ve Tychem® 6000 F Standard tulumları EN 1073-2'ye göre radyoaktif kontaminasyona karşı koruyucu giysi olarak test edilmiştir.
|
|
Diğer Kaynaklar
|
İnsanların temel ihtiyaçlarından en önemlisi gıda ikincisi de giyimdir yani tekstil ürünleridir. Tekstil ürünleri sadece giyimde değil farklı alanlarda da ihtiyaçları karşılar. Mekan tekstilleri ve teknik tekstiller bu alanlarda kullanılan tekstilleri oluşturur. Bu ürünlerin içinde teknik tekstillerin tanımı ise, estetik veya dekoratif özelliklerinden çok sahip oldukları teknik ve performans özellikleri için üretilen tekstil malzemeleri ve ürünleri olarak yapılabilir. Teknik tekstil terimi 1980 li yıllarda endüstriyel tekstil teriminin yerini almıştır. Özel olarak tasarlanan herhangi bir üründe yalnız başına belirli bir özelliği yerine getirmek amacıyla kullanılan malzemelere teknik tekstil denilmektedir. Teknik tekstiller pahalı katma değeri yüksek ürünlerdir. Kimyasallara, hava şartlarına, mikroorganizmalara dayanıklı,yüksek mukavemet,yanmazlık gibi üstün performans özelliklerine sahip ürünlerdir. Bu ürünler tekstil dışındaki alanlarda da kullanılır, ancak alıcı bizzat teknik tekstil ürününü kullanmaz,herhangi bir malzemenin parçası olarak o malzemenin üretiminde kullanılır. Teknik tekstiller dokuma,örme,dokusuz yüzeyler veya bunların birleşimi şeklinde üretilebilirler. Hazır giyim sektörü ile kısmen alakalı olup mühendislik, tıp, jeoloji, spor, otomotiv,tarım,ev tekstili gibi birçok alana da üretim yapmaktadır.
Teknik tekstillerin kullanım alanları 12 başlık altında toplanmaktadır. -Zirai tekstiller:Tarım,bahçıvanlık,ormancılık ve su ürünlerinde kullanılan tekstiller -Teknik giysiler:Giysi ve ayakkabıların astar ve benzeri teknik bileşenleri -Jeolojik tekstiller:İnşaat mühendisliği malzemeleri -Ev tekstilleri:Mobilya,ev tekstili ve yer kaplamalarının teknik bileşenleri -Endüstriyel tekstiller:Filtrasyon,nakil,temizleme vb sanayi tipi uygulamalar için tekstiller -Tıbbi tekstiller:Hijyenik ve tıbbi ürünler için tekstiller -Taşıt araçları için tekstiller:Otomotiv,gemi,tren ve hava taşıtları için tekstiller -Ekolojik tekstiller:Çevre koruma amaçlı tekstiller -Ambalaj tekstilleri:Ambalaj malzemeleri -Koruyucu tekstiller:Kişisel ve mülki koruma için tekstiller -Sportif tekstiller: Spor ve günlük giysiler için tekstiller
Bu gruplar altında yüzlerce ürün ve uygulama yer almaktadır. Bunlardan bazıları geleneksel , bazıları köklü malzeme ve tekniklerle yer değiştirerek, bazıları ise başlı başına özellikleri için yeniden üretilen malzemelerdir. Taşıyıcı bantlar,tıbbi eldivenler,balistik(kurşun geçirmez) kumaşlar, akustik izolasyon malzemeleri,roketler,otomobillerdeki hava yastıkları,antistatik tekstiller,suni çimen,tentelik kumaşlar,bandaj malzemeleri,aleve dayanıklı battaniye ve yastıklar,filtreler,yanmaz yapı malzemeleri,kimyasal koruyucu giysiler,tek kullanımlık koruyucu giysiler,kanalizasyon ve sulama sistemleri,güç tutuşur dekorasyon malzemeleri ve perdeler teknik tekstillerin kullanıldığı ürünler arasında yer almaktadır. Otomotiv sanayi teknik tekstiller için sadece en geniş değil aynı zamanda en fazla ürün çeşitliliği olan pazar durumundadır. (otomobil lastiklerinin içindeki kord bezi,emniyet kemeri,ısı ve ses yalıtımı,hava yastıkları)
Teknik tekstillerin hammaddesi polimer esaslı yapılar ve bunlardan oluşan liflerdir. Çoğunlukla polyester,polipropilen,naylon,viskoz ve pamuktan üretilirler. Teknik tekstillerin üretim alanları içinde en hızlı gelişen alan dokusuz (nonwoven) yüzeylerdir. Kullanım alanları bunlardan istenen özelliklere göre belirlenir. Bunlar-Dayanıklılık,uzama-Sertlik-Elastikiyet-Boyanabilirlik-Su tutuculuk-Kimyasallardan etkilenme-Parlaklık-Isıdan etkilenme-Elektriksel özellikleri gibi fiziksel özellikleridir. Bunlar 4 ana grup altında toplanabilir.1-Mekaniksel özellikler 2-Değiştirme özellikleri 3-İnsan sağlığı ile ilgili özellikler4-Koruma özelliği
1-Mekaniksel özelliklerde üç başlık altında toplanır.a-Mukavemet:Emniyet kemeri,hava yastığı,balistik yelek gibi ürünlerde kullanılan teknik tekstillerin yüksek mukavemetli olması gerekmektedir. b-Takviyelendirme: Helikopter pervaneleri,kayak,uçak kanadı gibi malzemelerde teknik tekstillerin kuvvetlendirme görevi görmesi gerekir. c-Elastikiyet:Otomotivden paketleme sanayine kadar kullanım alanı bulması elastikiyet ile ilgilidir. 2-Teknik tekstiller gözenekli malzemeler olmaları,ısı ve elektrik iletim ve yalıtımı gibi özellikleri sayesinde bir malzemenin durumunda değişiklik yapabilme özelliğine sahiptirler. Değiştirme özellikleri; a-Filtrasyon:Katı-gaz,sıvı-sıvı ve katı-sıvı ayrımında kullanılan filtrelerde teknik tekstiller kullanılır. b-İzolasyon ve iletkenlik:Uygun lif ve doku yapısı ile elektrik iletimi ve yalıtımı,ısı ve ses yalıtımı teknik tekstiller ile sağlanabilir. c-Drenaj:Yoğun ve yüksek gözenekli tekstil yüzeyleri ile erozyon kontrolü yapılabilir. d-Su geçirmezlik:Spor malzemeler,ayakkabılar için gerekli su geçirmezlik özelliği sağlanabilir. e-Emicilik:Hijyen,tıp ve ambalaaj sektörlerinde gereken bir özelliktir. 3-İnsan sağlığı ile ilgili özellikler: Mikroorganizmalara karşı koruma,anti-bakteriyel özellik,ateşe karşı koruma 4-Koruma Özelliği: Teknik tekstiller sayesinde ısıl, mekaniksel, kimyasal, elektriksel ve rasdyasyon gibi etkilerden korunmak mümkündür. Mekanik koruma(bıçak kesmesi,metal eriyik sıçramaları gibi tehlikelere karşı vücudun korunması) kimyasallara karşı koruma, kirlenmeme(partikül tutmama) elektrik yalıtımı, UV koruması, nükleer, biyolojik, kimyasal koruma, elektromanyetik alanlardan koruma.
Dünyada üretilen tekstil ürünlerinin dörtte birinden fazlası teknik tekstil ürünleridir. Bazı gelişmiş ülkelerde elyaf olarak fabrika üretiminin %40 dan fazlası teknik tekstildir. Kuzey Amerika dünyada en önde gelen bölgedir. Teknik tekstillerin konfeksiyon için üretilen tekstillerden iki kat hızlı büyüdüğü tahmin edilmektedir. ABD ve Japonya ile rekabette geride kalan Avrupa Birliği çerçeve programlar yapmaktadır. Bu programlar arasında nanoteknoloji, çok fonksiyonlu malzemeler, yeni üretim süreçleri ve araçları gibi teknik tekstil konuları da yer almaktadır. AB ülkelerinden İngiltere nin teknik tekstil sanayiinin başarısı araştırma geliştirme (arge) ve ürün geliştirme (ürge) dayanmaktadır. Fransa da ise teknik tekstiller toplam tekstil sanayinin %17.5 gibi azımsanmayacak bir kısmını tutmaktadır. AB Komisyonu, AB'nin nanobilim konusundaki ar-ge çalışmalarını güçlendirmek ve nanoteknolojinin ticari ürünlerle toplum yararına kullanılması konusunda kapsamlı bir yaklaşımı öngörmektedir. AB Komisyonu, AB'nin nanobilim konusundaki ar-ge çalışmalarını güçlendirmek ve nanoteknolojinin ticari ürünlerle toplum yararına kullanılması konusunda kapsamlı bir yaklaşımı öngörmektedir. Gelişmekte olan bu teknoloji için, güçlü devlet-özel sektör ortaklıklarına da ihtiyaç duyulmaktadır. Nanobilim ve nanoteknoloji araştırmaları, mevcut ürünlere ve işlemlere katma değer vermek ve peformanslarını iyileştirmek, geliştirmek üzere atomlar ve moleküller bazında maddenin davranışını ve temel yapısını kontrol etmeyi amaçlamaktadır. Bugün dünya çapında bu ürünlerin ve işlemlerin tahmini değeri milyarlarca euro olmaktadır. Halen piyasadaki nanoteknoloji esaslı ürünler yeni bilgisayar gösterimleri, kremler ve kalp kapakçıkları gibi medikal ürünler olarak verilebilir.
Bu ürünler sadece buzdağının görünen kısmını temsil etmektedirler ve nanoteknolojik araştırmaların gelecekte tüm teknolojik sektörlere ve özellikle de sağlık, enformasyon teknolojileri, enerji üretimi ve depolanması, yeni materyaller, imalat ve çevresel konularda yeni gelişmelere önderlik etmesi beklenmektedir. Avrupa ülkeleri son yıllarda nanobilim ve nanoteknolojiye yönelik ar-ge çalışmalarına yatırım yapmış ve önemli gelişmeler kaydetmişlerdir. Ancak Avrupa düzeyinde koordinasyon ve devamlı artan şekilde ar-ge olmadan, AB’nin bu konuda uluslararası rekabet edebilir kalması mümkün görünmemektedir. AB ülkelerinde; ABD ve Japonya gibi başlıca rekabetçi ülkelere nazaran daha az yatırım yapılmaktadır.
Türkiye’de teknik tekstil yatırımları son yıllarda katlanarak artmaktadır. Teknik tekstil alanında faaliyet gösteren birçok firma bu alanda üretim yapmaktadır. Bunların arasında Kordsa, Vateks, Flokser gibi uluslararası üreticiler de yer almaktadır. 1 Ocak 2005’te tüm dünyada kotaların kaldırılması ile tekstil ve konfeksiyon ticareti dünya çapında dalgalanmalar yaşamış, ucuz ve daha az maliyetli ürün üreten ülke malları pazarları doldurmuştur. Türkiye gibi ülkeler tekstil ürünleri ihraç etmede zorluklarla karşılaşmıştır. Dünya ölçeğinde Çin ve diğer ucuz maliyetle üretim yapan ülkelerle rekabet etmek gerekecektir. Bu çerçevede hazırlanan OECD, WTO gibi kuruluşların raporlarında teknik tekstil üretiminin artacağına işaret edilmektedir. Bilindiği gibi teknik tekstiller halen gelişmiş ülkelerde üretilmekte olup; yüksek teknoloji ve vasıflı işgücü gerektirmektedir. Teknik tekstiller aynı zamanda geleneksel tekstillerin yıkıcı fiyat rekabetinden kaçabilmek için de avantajlar sunmaktadır. Bu itibarla, Türkiye’nin teknik tekstil konusunda güncel durumunun tesbiti, ihtiyaçlarının, hedeflerinin belirlenmesi ve bir program dahilinde hızla hedeflere yönelmesi son derece önemlidir.
KORUMA AMAÇLI KULLANILAN TEKNİK TEKSTİLLER
Koruyucu giysiler kişinin zararlı maddelere, kötü çevre koşullarına maruz kalma riskini önlemek ve bu riskten korunmasını sağlamak ve bu riski azaltmak için giyilen giysilerdir.İnsanı tehlikelerden korumanın iki basit yolu vardır. Birincisi izolasyon ikincisi ise güvenli bölge oluşturmaktır. Bunlardan birincisi zarar kaynağı ile insan arasına yeterli ölçülerde materyali koymak yani izolasyon oluşturmaktır. Bu materyalin görevi zarar kaynağından çıkan ve insana zarar verecek düzeydeki enerjiyi tutmak veya geçişine engel olmaktır. Ancak kullanılan malzemenin koruyuculuk görevinin yanında kullanıcıyı rahatsız etmeyecek bir konforda olması da istenir. Yeni üretim yöntemleri, polimer teknolojisindeki gelişmeler sonucu bulunan yeni lifler ve iplikler bu alandaki kullanım kolaylığını arttırmaktadır.
Koruyucu giysilerde en önemli husus insan ve canlı hayatının korunmasıdır. Ayrı bir tekstil malzemesinden ziyade giysinin kendisi koruma sağlar, kumaş bütün koruyucu giysilerde ve diğer koruyucu tekstil ürünlerinde kritik unsurdur. Giysiyi giyen kişi ile potansiyel tehlike arasındaki güvenlik bariyeri olarak, bir kaza anında yaşanan yaralanma derecesini belirleyecek olan kumaşın özellikleridir.
Koruyucu giysilerin kullanıldığı iş ve faaliyet alanları:
-Polis
-Güvenlik görevlileri
-Dağcılık
-Mağaracılık
-Tırmanma
-Kayak
-Uçak personeli (askeri ve sivil), askerler
-Denizciler
-Denizaltıcılar
-Dökümhane ve cam işçileri
-İtfaiyeciler
-Su sporları
-Kış sporları
-Ticari balıkçılık, dağcılık, deniz dibi petrol ve benzin ekipmanı işçileri
-Sağlık bakımı
-Yarış sürücüleri
-Astronotlar
-Kömür madenciliği ve sağlık depo işçileridir.
Koruyucu giysiler
1-Balistik ve çarpmaya karşı koruma 2-Yangın ve ısıya karşı koruma 3- Biyolojik, nükleer ve kimyasal koruma 4- Aşırı soğuktan koruma 5- Mekanik amaçlı koruma 6-Kamuflaj amaçlı koruma 7-UV ve radyasyon amaçlı koruma olmak üzere yedi ana grupta toplanabilir.
BALİSTİK VE ÇARPMAYA KARŞI KORUMA
Yumuşak vücut zırhı, kurşun geçirmez yelek ile yalnızca kurşunlardan veya diğer mermilerden korunmayı değil, kesilme ve vurma tehlikelerinden, metal levhalardan, camdan veya diğer sivri uçlu cisimlerden korunmayı da içerir. Silahlı saldırı ve yaralanmalara karşı kullanılan koruyucu giysilerde aranan özellikler şunlardır. –Giysi, bıçak ve benzeri yaralayıcı silahların bedene nüfuzunu önleyici nitelikte olmalıdır. –Kullanıcının hareketini mümkün olduğunca kısıtlamamalıdır.- Aşırı ısınma ve terlemeyi önleyecek yapıda olmalıdır. –Bakımı kolay olmalıdır. – Kullanım sırasında fazla göze çarpıcı özellik taşımamalıdır. Balistik koruma amaçlı kullanılan malzemeler, aramid lifleri (kevlan,trawon,technora), polietilen ve sıvı kristal polimer gibi liflerden yapılır.
Kevlar: 1965 yılında Stephanie Kwolek tarafından otomativ sektörü için araştırmalar yapılırken bulunmuş, hafif ve karbon içerikli bir kompozit malzemedir. Özellikle savunma sanayinde kullanılan bu malzeme yüksek çekme gerilmesine sahiptir ve ince ipliksi bir yapıdadır. Başta savunma sanayi olmak üzere, kask, gemi halatı ve uçak kanadı yaygın olarak kullanıldığı alanlardandır. Kevlar kullanım alanları
-Gemilerdeki halatlar
Kevlar bağlama halatı
-Hava kuvvetlerinde pilotların ekipmanları ve üniformalarında -Ateşe karşı dayanımından dolayı itfayecilik alanında özellikle üniformaların imalatında -Uçakların kanatlarında -Tanklarda -Askeri alanda kask ve kurşun geçirmez ekipmanlarda
Mermi isabet etmiş kask
-Dağcıların halatlarında --Paraşüt halatları ve kablolarında -Motosiklet ekipmanlarında koruyucu olarak kullanılır.
Kevlar ince halat
Balistik korumada tercih edilme sebebleri: Balistik korumada amaç yüksek hızda oluşan çarpma etkisinden korunmak ve alınacak zararı minimuma indirgemektir. Kevlar bu korumayı sağlarken gelen darbenin tek bir noktadan bütün yapıya yayılmasını sağlar. Bu durumun sebeplerinden biri lifli bir yapıda olmasıdır. Burada çarpma sonucunda oluşan dalgalanmalar enine ve boyuna olmak üzere dağılırlar. Bu durum bir noktada oluşacak olan delinmeleri engeller. Ancak kalibre,uzaklık ve daha birçok değişkene göre delinme durumu farklılık göstermektedir. Ayrıca ek olarak darbe almış bir ekipman özelliğini büyük ölçüde yitirir.
Twaron: Twaron Kevlar'e benzer. Her ikisi de sentetik liflerin aramid ailesine aittir. Tek fark, Twaron'un 1970'lerde Akzo tarafından geliştirilmiş olması. Twaron ilk ticari olarak 1986 yılında üretildi. Şimdi, Twaron Teijin Company tarafından üretilmektedir.
Kevlar gibi Twaron da güçlü, sentetik bir elyaftır. Ayrıca ısıya dayanıklıdır. Mali sorunlardan dolayı, Twaron 1986'da sadece ticari olarak kullanılmıştır. Aynı zamanda birçok uygulamaya sahiptir. Askeri, inşaat, otomotiv, havacılık ve hatta sporu içeren çeşitli malzemelerin üretiminde kullanılabilir. Twaron malzemelerin örnekleri arasında vücut zırhı, kasklar, balistik yelekler, hoparlör woofer'lar, davul başlıkları, lastikler, turbo hortumlar, tel halatlar, kablolar ve daha birçoğu bulunmaktadır.
Twaron da hafif bir para-amid lifidir. Kevlar çok etkileyici bir özelliğe sahip olmakla çok benzerdir. Kevlar gibi Twaron da çelikten beş kat daha güçlüdür.Dayanıklılığına rağmen, halat konstrüksiyonları için gerekli olan bükümlü veya örgülü olabilir. Ayrıca kimyasala dayanıklı ve kesilmeye karşı dirençlidir. Birkaç sıyrık ve gerginlikle karşılaştığında bile gücü çok fazla kaybetmez.
Technora: kopolimerlerden üretilen bir para-aramid elyaftır.
Teijin tarafından bağımsız olarak geliştirilmiş ve 1987’den beri ticari olarak piyasaya sürülmüştür. Bu yüksek performanslı lif, yüksek mukavemet, iyi yorulma direnci, uzun süreli boyutsal stabilite ve korozyona, ısıya, kimyasallara ve iyi dayanıklılığa sahip bir dizi mükemmel özelliklere sahiptir.
Sıvı kristal polimer, uygun sıcaklık, basınç ve konsantrasyonda sıvı kristal mezofaz olarak bulunabilen (çözelti içindeyken kristal halde dizilebilen), veya, ergimiş halde kristal düzende sıralanabilen makromoleküllerdir. Bu tür sıvılar anizotropik davranış gösterirler; bunlardaki düzenli bölgelere ‘mezofazlar’ denir.
YANGIN VE ISIYA KARŞI KORUMA
Termal koruma amaçlı kullanılan giysiler ısı ve alevin tehlike teşkil ettiği alanlarda kullanılır. Bu tür koruyucu elbiselerin üretiminde, ham malzemeden bitmiş durumdaki elbiseye kadar her aşamada bütün detaylara dikkat edilmesi gerekir. Koruyucu elbiselerin hazırlanmasında birçok faktör göz önüne alınır. Öncelikli olarak ısı ve aleve karşı koruma sağlamalıdır. Kullanıcıya rahatsızlık vermemeli ve giyim rahatlığı sunmalıdır. Yırtılma mukavemetleri yüksek olmalıdır. İlk aşamada gözden kaçabilecek diğer bir önemli konuda kolayca yıpranmaması, yıkanabilmesi ve uzun ömürlü olmasıdır. Değişik kullanım yerlerine göre suya,yağlara ve çeşitli kimyasallara karşı dirençli olmalıdır. Mümkün olduğu kadar hafif tasarlanmalıdır. (Özellikle itfayeciler için) Elbise tasarımında insan metabolizmasının ısıya dayanıklılığıda göz önünde bulundurulmalıdır. Aynı zamanda iyi bir görünüm sunmalı, kullanıcının bağlı olduğu kuruluşu iyi temsil etmelidir. Dünyanın değişik yerlerinde, yangınla savaşımda uygulanan değişik tarzdaki yaklaşımlar, iklim değişiklikleri bile tasarımında değişikliklere yol açabilmektedir. Elbiselerde kullanılan malzemenin antistatik özellik taşıması da bazı kullanımlarda (Özellikle ortamda patlayıcı bulunuyorsa) çok önemli bir etken olabilmektedir. Koruyucu elbise tasarımında kullanıcının özgün ihtiyaçları en önemli rolü oynamamasına rağmen, minimum özellikleri belirleyen normlar oluşturulmuştur.
İtfaiye ile endüstri işçilerinin giysilerinin tasarlanmasında bazı temel farklar vardır. Bu farklar karşılaşılan tehlikelerin ve elbiselerin göstermesi gereken işlevin farklılığından ileri gelir.Yangınla mücadele giysileri birden fazla katmandan oluşacak şekilde yapılmaktadır. AB genelinde bir itfayeci ceketi ve pantalonunda üç katman vardır. Dış katman(alev katmanı), nem bariyeri ve ısı bariyeri katmanıdır. En dıştaki alev katmanı, genelde nomex, kevlar tipinde dokuma bir kumaştır. Bu tabaka alevden ilk korunma ve aşınmaya karşı dayanıklılık sağlar. Bu katmanın altında ateşin etrafındayken suyun girmesini ve giysinin içinde sıcaklıktan dolayı buhar oluşmasını önleyen bir nem bariyeri bulunur. Bu tabaka genelde sızdırmazlık için neoprene kaplanmış kumaştır. Buhar bariyerinden sonra termal bir katman olan ısı bariyeri yer alır. Bu takakanın amacı durgun hava boşluğu oluşturmak ve giysinin yalıtıcı özelliklerine katkıda bulunmaktır. Bu tabaka ise gözenekli vatka veya yüksek hacimli nomex kumaşı ile kaplı pamuklu bir malzemeyi içerir. İtfayeciler son yıllarda yangınla mücadele sırasında üniforma altına giydikleri giysilerinde ısıya dayanıklı olmasını tercih etmektedirler. Başka bir önemli koruma konusu ise metal endüstrisinde yüksek ısı kaynaklarında çalışanların erimiş metal sıçramasından korunmasını sağlamaktır. Endüstri çalışanlarının giysileri genelde tek katmanlı olur. Bu ürünler nomex, kevlar gibi yüksek sıcaklığa dayanıklı liflerden yapılan dokumalardır. Giysilerin altına giyilecek iç çamaşırlarının da ısıya dayanıklı liflerden üretilmiş olması koruma seviyesini arttıracaktır. Endüstri giysilerinin bazı kullanımlarında kumaşa yağlara, petrole ve benzeri malzemelere karşı iticilik kazandırma işlemi yapılması gerekir. Petrol sondaj istasyonlarında oluşabilecek patlamalarda işçilerin üzerine petrol sıçrayabilir. Her ne kadar kumaş aleve dayanıklı olsa da kumaşın içine petrol sızması kumaşın alev almasına neden olabilir. Bu gibi durumların önlenebilmesi için kumaşın bir kaplama işleminden geçirilmesi şarttır.Aslında elbise ya da kumaşların ısı ve alev karşısında ki davranışları birbirine karıştırılmamalıdır. Alev almazlık bir malzemenin aleve maruz kaldığında alevlenip alevlenmediğini tanımlayan bir kavramdır. Aleve ve ısıya dayanıklılık ise malzemenin alev ve ısı karşısında fiziksel olarak ne tür değişime uğradığının tanımlanmasında kullanılan kavramdır. Koruyucu malzeme ısı karşısında delinmemelidir,bütünlüğünü korumalıdır,erimemelidir ve erime sonucu akmamalıdır. Isı ve alevden korunma elbisenin dışındaki ısının ne kadarını vücuda ilettiği ile tanımlanır. Bu da elbisenin ısı izolasyon yeteneği ile ilgilidir. Sonuç olarak elbisenin malzemesi güç tutuşur olmalı,ısı ve alev karşısında bütünlüğünü korumalı ve ısı izolasyonu sağlamalıdır. Bu özelliklerin tümü bir arada olmalıdır. Bunlardan birinin eksikliği durumunda koruma sağlanamaz. Yalnış olan bir varsayım da kullanılan kumaşın ne olduğu gözardı edilerek, elbise ne kadar ağır olursa o kadar çok koruma sağlayacağının düşünülmesidir. Kumaş ağırlığı arttıkça korumanın arttığı doğrudur fakat doğal liflerden yapılmış (örn.pamuk) ağır bir kumaşla nomex liflerinden yapılmış kumaşlar birbiri ile karşılaştırıldığında hafif olan kumaş daha çok koruma sağlayabilir.
Nomex: Isıya ve aleve dayanıklı meta-aramid elyaf, farklı uygulamalarda kullanılır. Koruyucu giysiler üretmek için kullanılan kumaşlarda kilit bileşen olarak en bilineni olabilir.
Isı ve alev koruması:Nomex yoğun ısıya maruz kaldığında, elyafları kalınlaşıp karbonlaşarak süreçteki ısı enerjisini emer. Ayrıca Nomex elyafları erimez, damlamaz veya yanmayı desteklemez.
•
Ark parlaması
Nomex kumaşın ısıyı içeri geçirmeyen moleküler yapısı, elektrik arkına maruz kalındığında elektriğin de üzerinden geçmesini önler.
•
Elektrik yalıtımı Nomex zayıf bir elektrik iletkeni olduğundan, kağıt tabakalarında ve levhalarda kullanıldığında oldukça etkileyici bir yalıtkana dönüşür.
•
Kimyasal dayanıklılık Nomex elyaf, en yaygın asit ve alkalilere, florokarbon soğutuculara, transformatör yağına ve silikona karşı oldukça dayanıklıdır.
KAMUFLAJ AMAÇLI KULLANILAN KORUYUCU GİYSİLER
Görsel olarak tespit edilmeyi önlemek için gözü yanıltıcı desenli giysi üretimi sadece modern tekstil malzemeleri ile sağlanabilir. Teknik çerçevede kamuflaj kumaş gözü aldatmasının yanında, modern hassas duyumlu yer tespit edici savaş araçları gözönüne alınınca askeri kamuflaj elbiselerinin modern teknoloji ile sürekli geliştirilme zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Örneğin günümüzde yaklaşık 0.8-1.1 dalga boyunda kızıl ötesi ışınla çalışan tarama ve gösterme cihazlarının kullanımında, arka fonda yer alan bitki topluluklarının kızıl ötesi yansıma değerlerine uyum sağlayacak şekilde tekstil kamuflajı yapılmaktadır. Birçok boya kızıl ötesi yansıma özellikleri taşır. Bu nedenle pamuk ve selülozik esaslı kumaşlara kolaylıkla baskı yapılabilir. Ancak sentetik liflerde kullanılan BM ler diğerlerine oranla çok küçük moleküllü olduklarından kızılötesi ve görsel kombinasyonlu kamuflaj kullanımında sınırlanılırlar. Kara taşıtları, uçakların ve donanımlarının kamuflajı, ilk önce köşegen ve tüp şeklindeki genel dış görünüşünün yok edilmesi ve insan yapısı nesnelerin düz ve pürüzsüz yapısının gizlenmesini içerir. Bunun sağlanmasının en pratik yolu uygun renklerdeki süsleme gereçlerini taşıyan kamuflaj ağı malzemelerinin cismin dış hattını gizleyecek şekilde çevresine sarılmasıdır. Modern ağlar yüksek dayanımda, hafif ağırlıklı naylon olup, süsleme ve donatım açısından kent,çöl,bitki örtüsü gibi çevrelere uyum sağlaması için özel formüllü ve renkli poliüretanla kaplanmış naylon zeminli bir kumaştır. Akrilik kaplı malzemeler ise kar kamuflajında kullanılır. Askeri kumaşlar için diğer bir araştırma alanı değişken kamuflaj kumaşlardır. Değişken kamuflajlı kumaş elde etmede kullanılan malzemeler: -Termokromik boyalar –Fotokromik boyalar –Elektroforotik lifler –Lif optiği-ışık ileten liflerdir. Sıcaklıkla renk değiştiren malzemelerin esası, çok sayıda benzen türü halkalardan oluşmuş moleküler yapısı ile bir termokromik boyaya dayanmaktadır. Renk, her bir halka çevresindeki çift bağların düzenlenişine bağlıdır. Sıcaklık yükselirken çift bağlar yeniden düzenlenir ve moleküller rengini kaybeder. Işıkla aydınlatıldığında absorbsiyon spektrumu değişen ve aydınlatmanın kesilmesine göre başlangıç konumuna dönen malzeme fotokromik malzeme olarak tanımlanır. Bu malzemeler havaya ve ışığın yoğunluğuna göre yansıtma özelliklerinin ve rengin değiştiği kumaşların üretiminde kullanılabilirler. Bir kumaştaki renk kontrolü, elektrik toplama prensibinin uygulandığı içi boş lifler(Elektroforotik lifler) kullanılarak gerçekleştirilebilir. İnsan saçı çapındaki lifler elektriksel olarak şarj edilir ve geçici olarak farklı bir renkteki boyalı pigmentle doldurulur. Pigmentlerin ve BM lerin değişik kombinasyonları aynı üniformada kullanılabilir. İzleyen herhangi bir anda boyalı bir pigmentin veya BM nin rengini görür. Yani küçük bir pil kullanarak bukelamun benzeri renk değiştiren bir üniforma geliştirmek mümkündür. Kamuflaj amacıyla lif optiğinden de yararlanılabilir. Lif optikleri ışık ileten liflerdir. Katı ve iki çeşit şeffaf malzemenin içteki çekirdeği ve dıştaki kaplamayı oluşturduğu bir yapıdadır. Dış çerçeve düşük yansıtma özelliğine sahiptir. Bu tür liflerden yapılmış giysiler termal görüntüyü maskelemektedir. Ancak el ve yüzün kamuflajı oldukça güçtür.
AŞIRI SOĞUKTAN KORUNMAK AMACIYLA KULLANILAN KORUYUCU GİYSİLER
Soğuk iklim giysileri ağır hava şartları altında çalışanlar için geliştirilmiş çeşitli iş giysileri, kayak giysileri, eldivenler, botlar ve yağmurlukları kapsayan, nefes alabilen(vücut terini dışarı atabilen) ancak içine su, rüzgar ve soğuğu geçirmeyen özel kumaşlardan üretilen ürünleri içermektedir. Askeri amaçlı kullanılabildikleri gibi spor ve çalışma alanlarında da kullanılırlar. Aşırı soğuk ve yağışlı ortamda kullanılacak olan soğuk iklim giysilerinin ısı izolasyonu sağlaması, yağmur ve kar suyunu dışardan iç kısma geçirmemesi ve içte oluşan teri dışarıya atması yani hava sirkülasyonu sağlaması beklenmektedir. Bu amaçla dış kumaş, ortada membran ve iç kısımda ince triko astardan üretilmiş üç katlı nefes alabilir kumaşlar geliştirilmiştir. Asıl fonksiyonel katman orta kısımdaki nefes alabilen membrandır.
Membran kelime anlamıyla zar ya da çevreleyen katman olarak adlandırılır. Yapı malzemesi alanında ise membran denildiğinde ayırıcı ya da seçici geçirgen katman anlaşılır. Su yalıtımı alanında su geçirimsiz malzemelerin yüzeye uygulanış şekline göre membranlar gruplandırılmaktadır. Su geçirmez ürünler örtü şeklinde, sıvı hâlde sürülerek ya da basınçlı sistem ile püskürtmeyle uygulanabilmektedirler. Uygulama şekli nedeniyle yalıtım ürünündeki ana bileşenlere ek başka fiziksel ya da kimyasal ürünler de kullanılabilmektedir.
Örtü membranlar ağırlıklı olarak PVC, EPDM gibi polimerlerden de üretilebilmektedirler. Örtü membranların en önemli özelliği fabrika koşullarında belli kalınlıklarda ve birçok katkı maddesinin bileşimiyle uzun raf ömrüyle üretilmiş olmasıdır. Membranlar iç ve dış kumaşa genellikle soğukta kırılgan olmayan poliüretan yapıştırıcılarla lamine edilmektedir. Ancak bu işlem sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta laminasyon sırasında yapıştırıcının membranın özelliğini bozmamasıdır.
Laminasyon, ısı ve basınç yardımıyla birbirinden farklı yüzeylerin çeşitli baskılama ve yapıştırma yöntemleri ile bir araya getirilmesi ve tek bir katman halinde kullanılması işlemidir. ... Lamine sözcüğünün kullanıldığı her üründe laminasyon işlemi uygulanıyor anlamına gelmektedir.
NÜKLEER ETKİLERE KARŞI KULLANILAN KORUYUCU GİYSİLER
Nükleer silahların asıl etkisi patlama , kısa dalga radrasyonu ve termal radyasyondur. İlk ikisine karşı koruma için yapılabilecek herhangi bir şey yoktur. Bu nedenle nükleer etkenlere karşı askeri koroyucu elbiselerin amacı çok şiddetli termal radyasyona ve aleve karşı koruyucu özellik göstermesidir. Bu özellikteki bir elbisenin absorbsiyon ve transmisyon değerleri düşük fakat reflektans değeri yüksek olmalıdır. Ancak bunlar bazı alanlarda kamuflaj sorunu yaratabilir. 1940 ve 1980 yılları arasında tüm nükleer koruyucu elbiseler terbiye işlemi görmüş %100 pamuklu dimi veya satenden üretilmiştir. Fakat pamuğun korumayı azaltıcı eksiklikleri vardır. Bunlar pamuğun düzgün olmayan bir yüzeye ve yüksek tüylenme özelliğine sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Nükleer etkenlere karşı koruyucu elbiseler için ikinci kuşak 65/35 oranındaki PES/Pamuk karışımı kumaşlardır. Ve bunlar ABD de ki nükleer koruyucu elbiselerin %80 nini oluşturur. Daha yüksek iplik mukavemeti ve daha kolay temizlenme özelliğinden dolayı PES/Pamuk karışımı kumaşlar daha uzun ömürlüdür. Son zamanlarda Naylon/PES ve naylon/karbon lifi karışımları da dahil olmak üzere daha iyi koruyucu özelliğe sahip kumaşlar geliştirilmiştir. Örneğin 99/1 oranında ki naylon/karbon lifi karışımı kumaşlar; -Geliştirilmiş bariyer özelliği –Düşük ısı stresi –Kirlenmeye karşı daha iyi direnç –Daha kolay temizlenme gibi özelliklere sahiptir.
BİYOLOJİK ETKİLERE KARŞI KULLANILAN KORUYUCU GİYSİLER
Biyolojik savaş ajanlarını belirlemek zordur. Çünkü ilgili organizmalar ve zehirler doğal olarak oluşurlar. Ve belirtinin görülmesinden hemen sonra toplu ölümler görülebilir. Belirti başladıktan sonra oldukça bulaşıcı ve yüksek ölüm oranlı biyolojik savaş ajanlarının etkili tedavisindeki eksiklik, sağlanacak etkili korunmayı çok kritik bir duruma getirmektedir. Hatta belirtisi hemen ortaya çıkan ve panzehirleri daha kolay bulunabilen kimyasal savaş gazlarından bile daha kritik bir durum ortaya çıkmaktadır. Askeri kumaşların olası bir kimyasal ve biyolojik savaş için kullanıldığı giysilere NBC giysiler adı verilir.Bu tür giysilerin belirli bir raf ömrü vardır ve o süreden sonra koruma etkileri kaybolur.
________________________________________
NBC Koruyucu Kıyafetler
(A) DÜZEYİ KORUYUCU ELBİSELER
Seçenek 1:
ÇOK-KULLANIMLI KİMYASAL KORUYUCU GİYSİ
RESPIREX GTB koruyucu giysi, Tip-1/A Düzeyi gaz-sızdırmaz giysi olup, hem kullanıcıyı hem de solunum ekipmanını dış etkilerden korur.
RESPIREX GTB, tekrar kullanılabilir özellikte gaz-sızdırmaz giysi olup; en yeni EN standardına (prEN943-1) göre CE markasına sahiptir ve dünya çapında yaygın biçimde kullanılmaktadır.
Gerekli tam korunmanın sağlanabilmesi için, giysinin uygun özellikteki Temiz Hava Tüplü Maske (tercihen Kapalı Devre) ile kullanılması gerekmektedir.
Giysinin Özellikleri:
• EN943-2:2002 ve NFPA-1991 Standartlarına göre ve bu standartlarda belirtilen maddelere karşı 480 dakikanın üzerinde dayanıma ve EN146:1991 standardına göre mekanik dayanıma sahip lamine edilmiş özel vizör.
• Sağ elle çalışmaya uygun, 122cm uzunlukta, gaz sızdırmaz ve yüksek dayanımlı fermuar.
• EN943-2:2002 standardına göre, yüksek kimyasal dayanıma sahip Hazmax güvenlik botları.
• Kilitli ağız mekanizmasına sahip ve kolay değiştirilebilir kimyasal koruyucu eldivenler.
• Kullanıcıya göre ayarlanabilir dahili kemer.
• PrEN943-1 standardıyla uyumlu olarak giysi içerisindeki basınç düzenliliğini sağlayacak ve basınç farkının dakikada 1 mbar’ı aşmamasını sağlayan solunum valfleri.
• Gereğinde ikinci kişinin kullanıcının solunum cihazına bağlanabilmesini mümkün kılan ve EN270:1994 standardıyla uyumlu pass-thru bağlantısı.
• Her giysi, EN464:1994 standardına göre sızdırmazlık (dahili basınç testi) testlerinden geçirilmiştir.
• Giysi, 60x41x41cm boyutlarında bir taşıma/koruma çantasıyla teslim edilmektedir.
RESPIREX, UKAS tarafından akredite edilmiş kendi kimyasal test laboratuvarına sahiptir ve EN:369:1992 ve NFPA F739 standartlarına göre testler uygulamaktadır.
Seçenek 2:
SINIRLI ÖMÜRLÜ GAZ SIZDIRMAZ GİYSİ
RESPIREX Sınırlı Ömürlü Tip-1A Gaz Sızdırmaz Giysi, Dupont tarafından üretilen ve çok katmanlı polimer kumaş olan TychemTK kullanılarak üretilmiştir.
EN943-2:2002 standardına göre CE markalıdır.
RESPIREX GTB Tekrar Kullanılabilir Gaz Sızdırmaz koruyucu Giysi’nin sağladığı korunmayı, sınırlı kullanım için sağlar.
________________________________________
(B) DÜZEYİ KORUYUCU ELBİSE
GAZ SIZDIRMAZ GİYSİ
RESPIREX-GTM giysi, A-Düzeyin gereklerini de büyük ölçüde karşılamaktadır. Entegre eldiven ve botlarıyla tek parçalı olan giysi, kullanıcıyı tümüyle izole eder. Temiz hava tüplü solunum ekipmanı, elbise dışından giyilir. Yüz açıklığı, başlıca gaz maskeleriyle uyumludur.
PrEN943 Standardının gereklerini karşılamakta olup; CE markalıdır. Acil müdahale timleri tarafından dünya çapında yaygın olarak kullanılmaktadır.
Özellikleri:
• Gaz maskesi, gaz sızdırmaz özel bant ile geçici olarak yüz açıklığına sabitlenir.
• 122cm’lik gaz sızdırmaz fermuar sol omuzdan sağ kalçaya doğru çapraz olarak yerleştirilmiştir. Üzeri koruyucu kapak ile kapatılmıştır.
• Çelik burunlu ve tabanlı, yüksek düzeyde kimyasal dayanıma sahip entegre bota sahiptir. PrEN943-2 standardına göre en az 60 dakika süreyle sürekli kimyasal nüfuza dayanacak biçimde üretilmiştir.
• Eldivenler, Respirex kilitleme mekanizmasına uyumludur. Böylece, kolaylıkla ve güvenle değiştirilebilrler.
• PrEN943-1 standardıyla uyumlu olarak giysi içerisindeki basınç düzenliliğini sağlayacak ve basınç farkının dakikada 1 mbar’ı aşmamasını sağlayan solunum valfleri.
• Her giysi, EN464:1994 standardına göre sızdırmazlık (dahili basınç testi) testlerinden geçirilmiştir.
• Giysi, 60x41x41cm boyutlarında bir taşıma/koruma çantasıyla teslim edilmektedir.
________________________________________
TYVEK-F DISPOSABLE KORUYUCU GİYSİ
Tyvek-F, DuPont tarafından geliştirilmiş yüksek performanslı, güçlü, esnek ve hafif bariyer kumaşıdır. Tyvek-F, CWA partiküllerine karşı tam bir koruma sağlar, çok sayıdaki inorganik ve organik kimyasallara karşı da istisnai derecede yüksek koruma sağlar.
Respirex Tyvek-F pantolon ve ceket bileşimi, sınırlı ömürlü kimyasal koruyucu giysiler için öngörülen Tip-3 ve Tip-4 gereklerini karşılar.
Respirex Tyvek-F, Hazmax koruyucu bot, koruyucu eldiven ve gaz maskesi ile birlikte sevk edilebilir.
Tyvek-F, polimerik esaslı bir sızdırmaz film tabakası ile kaplanmış polimer esaslı malzemedir. Güçlü, dayanıklı, hafif, tümüyle sıvı geçirmez ve sıvı-iticidir.
Respirex Tyvek-F, kimyasal savaş maddelerine karşı uzun süreli koruma sağlar. TNO Laboratuvarlarında test edilerek NATO gereklerini karşıladığı sertifikalandırılmıştır. Dünyada mevcut en etkili kimyasal koruyucu giysi malzemelerinden birisidir.
Respirex Tyvek-F, biyolojik savaş maddelerine karşı da tam bir koruma sağlar. Dekontaminasyon maddeleri kullanılarak kirlilikten arındırılabilir ve yeniden kullanılabilir. Sıcak dekontaminasyon uygulanmaz.
________________________________________
HAZMAT KİMYASAL KORUYUCU ÇİZME
ÖZELLİKLERİ
• NFPA 1991, 1994 Standardının kimyasal dayanım için öngördüğü gerekleri karşılar ve aşar.
• NFPA 1991, 1994 Standardının Yanmazlık Testinin gereklerini karşılar ve aşar.
• ANSI ve CSA Standartlarının Dielectric Footwear gereklerini karşılar.
• Çelik güvenlik burunlu.
• Tüm taban çelik ara-tabanlı.
• Çelik yan koruyuculu.
• Çıkarılabilir taban yastığı.
• Bu çizme, itfaiye kullanımı için değildir.
ŞEMA
UV VE RADYASYONDAN KORUNMA AMAÇLI KULLANILAN KORUYUCU GİYSİLER
Bu alandaki çalışmanın büyük bir bölümünü özel radyoaktif maddelerden ve atom bombasından korunmayı sağlayan giysiler oluşturur. Kullanılan giysilerin çoğu çeşitli kaplanmış kumaşlardır. Örnek olarak PES veya olefin lif esaslı (Olefin lifi, polipropilen veya polietilen gibi bir poliolefinden yapılan sentetik bir liftir. Duvar kağıdı, halı, ip ve araç iç mekanlarında kullanılır. Olefin'in avantajları, dayanıklılığı, renk dayanıklılığı ve rahatlığı, lekelenmeye, küf, aşınma ve güneş ışığına karşı direnci ve iyi kütlesi ve örtüsüdür. ) dokusuz yüzeylerden oluşan yüzeyi PE ile kaplanmış kumaşlar verilebilir. X ışınları(röntgen ışını) ile çalışan kişileri korumak için kurşun zırhlar kullanılmaktadır. Japonlar belirli seviyede radyoaktiviteye karşı koruyucu PE ve yoğunlaştırılmış bir bor elyafı ve x ışınlarının zararlı etkisini önleyen kurşun bir elyaf üretmeyi başarmıştır. Bu elyaf dokuma, örme ve dokusuz yüzey teknikleri ile rahat giysiler haline getirilebilmektedir. Bunların dışında yüksek gerilim hatlarının ve kompleks elektronik araçların etrafında çalışan personeli korumak amacıyla çeşitli metaller kullanılarak elde edilen giysiler kullanılmaktadır. Önemli bir ABD nükleer kuruluşu ise trityumdan (hidrojen bombası yapımında kullanılır) korunmak için özel bir kaplama kumaş kullanmaktadır. Trityum solunum veya deri yoluyla emilerek vücuda girince vücut nemi ile birleşerek birkaç saat içinde bütün dokulara sızar. Bu koruyucu giysi CPE/EVA/PVDC/EVA (plastik film) katmanlarıyla PES kaplamadan oluşur ve trityumun vücuda girmesine izin vermez. Güneş ışınlarından koruyucu giysilerde aranan başlıca özellikler ise giysinin sıcak iklimlere uygun olarak hafif ve seyrek dokunmuş olmaları ve giyiminin rahatsız edici olmamasıdır. Bu tür giysilerin koruyucu etkileri düşüktür. Bir kumaşın UV radyasyonunu geçirme tutumu kumaş özelliklerine bağlıdır. Bir kumaş ne kadar sık dokunmuş olursa koruma etkisi o kadar yüksektir. Giysi üretilecek kumaşlarda kullanılan elyaf türleri UV geçirgenliği bakımından farklılık gösterir. UV koruyucu faktörü lifin cinsine, ipliğin özelliğine, yüzey konstüksiyonuna, metrekare ağırlığına, malzemenin nem içeriğine, rengine, gördüğü bitim işlemine ve kullanım sırasındaki eskime durumuna bağlıdır. Ağartılmış kumaşların UV radyasyon geçirgenlik faktörü çok yüksektir. Ham pamuk içerdiği pektin, doğal pigmentler ve balmumu nedeniyle UV ışınlarını emdikleri için yüksek bir koruma sağlarlar. PA lifleri oldukça geçirgendir. PES ise UV radyasyonu emici özelliğe sahiptir.
MEKANİK ETKİLERDEN KORUNMAK AMACIYLA KULLANILAN KORUYUCU GİYSİLER
Mekanik etkilere karşı kullanılan koruyucu giysi terimi zırh olmayan mekanik, kesilme darbelerine karşı kullanılan malzemeler, kompozit (Kompozit malzeme, önemli ölçüde farklı fiziksel veya kimyasal özelliklere sahip iki veya daha fazla bileşen malzemeden yapılan ve birleştirildiğinde öncekinden farklı özelliklere sahip olan bir malzeme üreten bir malzeme )iplikler, aramid, HDPE (HDPE, petrolden elde edilen, yüksek yoğunluklu polietilen malzemedir. İsmi İngilizce karşılığı olan "High Density Polyetylene" kelimelerinin kısaltmasından gelmektedir. Diğer polietilenlere oranla çok daha katı, güçlü ve LDPE ye (düşük yoğunluklu polietilen) oranla daha ağır olmasına karşın daha serttir.Sanayi ve imalat sektöründe genelde bu isim kullanılmaktadır. Yaklaşık olarak, 1.75 kg. petrolden , 1 kg. HDPE hammadde elde edilir. HDPE sudan daha hafiftir. Döküm teknolojisi kullanılarak veya ekstruzyon yöntemiyle imal edilebilir, takım tezgahlarında işlenilebilir ve özel kaynak yöntemleri kullanılarak birleştirilebilir.) ve paslanmaz çelikten yapılan dokuma, örme ve dokusuz yüzeyleri kapsar. Bu alanın önemli bir bölümünü hafif eldivenler ve otomotiv gibi levha metalin kullanıldığı sektörlerde ihtiyaç duyulan kol şeritleri kapsar. Diğer alanlar ise zincir kesmelerinden korunmak için kevlar keçelerini, testere, bıçak gibi aletlerle çalışan kesicilerin önlük ve eldivenlerini kapsar.
Japonya'daki trajik felaket, nükleer tehlikelerden korunma konusunda soru işaretlerinin oluşmasına sebep oldu.Sorular iki ana bölüme ayrılabilir:iyonlaştırıcı radyasyon tehlikeleri ve radyoaktif parçacık veya sıvı tehlikeleri.
İyonlaştırıcı radyasyon tehlikeleri
Tek kullanımlık koruyucu tulumlarda kullanılan kumaşlar iyonlaştırıcı radyasyon (örn. gama ışınları, X ışınları veya radyoaktif alfa veya beta parçacıkları) için NBCbir bariyer sağlamaz.Radyasyona maruz kalmayı azaltmak için kullanılan standart protokol zaman, mesafe ve koruma değişkenlerini içermelidir.Tulumlar söz konusu olduğunda kurşun bazlı malzemeler içeren özel tulumlar sınırlı koruma sağlayabilir.DuPont, iyonlaştırıcı radyasyon tehlikelerine karşı koruma sağlayan hiçbir özel tulum sunmamaktadır.
Radyoaktif kontamine parçacıklar veya sıvı tehlikeleri
Radyoaktif kontamine parçacıklar veya sıvılarla ilişkili tehlikelerde radyasyonun kendisini engellemek yerine radyoaktif maddelerin geçişini en aza indirgemek için uygun tulumlar tasarlanmıştır. Böylece tehlikeli maddelerle tulumların altına giyilen giysilerin ve derinin teması en aza indirilir.Bu tulumlar potansiyel olarak etkilenen bir alanda giyilmek üzere tasarlanmıştır ve daha sonra hemen çıkarılıp bertaraf edilir. Böylece potansiyel olarak etkilenen alan terk edildikten sonra radyoaktif kontamine malzemeye uzun süreli maruz kalma en aza indirilir ve diğer alanların kirlenmesi önlenir.
Radyoaktif parçacıklar ile çapraz kontaminasyonun en aza indirilebilmesi amacıyla kimyasal koruyucu tulumlar tek kullanımlık olarak tasarlanmıştır.Genel olarak, ne kadar fazla vücut koruma giysisi olursa o kadar iyidir:Başlıklı tulumlar, giysilerin ve saçların radyoaktif maddelerden korunmasına yardımcı olur.DuPont, radyoaktif parçacıklardan ve sıvılardan korunmaya yardımcı olan özel olarak tasarlanmış tulumlar sunar.Tehlikeyle uyumlu olacak şekilde özel elyaf tipleri, dikiş biçimleri ve tulum tasarımları belirlenmelidir.Ek olarak, tehlike değerlendirmesi sırasında tanımlandığı üzere solunum maskeleri, gözlükler, eldivenler ve ayakkabılar vb. gibi ancak bunlarla sınırlı olmayan diğer uygun KKD'ler, herhangi bir tulum seçimiyle birlikte kullanılmalıdır.
DuPont™ Tyvek® 500 Xpert, Tyvek® 600 Plus, DuPont™ Tychem® 2000 C Standard ve Tychem® 6000 F Standard tulumları EN 1073-2'ye göre radyoaktif kontaminasyona karşı koruyucu giysi olarak test edilmiştir.
|