Ders Adı Sayısal Sistemler
Ders Kodu EEM-209
Dersin Türü Zorunlu
Ders Biriminin Seviyesi Lisans
Yıl 2
Dönem 3.Yarıyıl
AKTS 4
Dersi Veren(ler) Prof.Dr.Abdülkadir ÇAKIR
Dersin Yardımcıları
Ders İşleme Biçimi Yüz Yüze
Önkoşul Dersleri
Dersin İçeriği Analog ve Sayısal Kavramlar, Analog ve Sayısal sinyaller, Analog ve Sayısal sistemler ve Analog ve Sayısal ölçü aletleri, sayı sistemleri (binary, octal, decimal ve hexadecimal) ve birbirlerine dönüşümleri, tümleyen aritmetiği, kodlama ve kodlar, olasılık ve doğruluk tablosu, Evrensel mantık kapıları (VE, VEYA, DEĞİL, TAMPON, VE DEĞİL, VEYA DEĞİL, ÖZEL VEYA, ÖZEL VEYA DEĞİL) sembolleri, doğruluk tabloları, çıkış ifadeleri. Boolean matematiği ve lojik ifadelen boolean matematiği kuralları ile sadeleştirilmesi, lojik ifadeye karşılık gelen lojik devre çizimi ve lojik devreden lojik ifadenin çıkartılması, lojik devrenin sadece NAND veya sadece NOR kapıları ile çizimi, karnaugh haritaları, birleşik mantık devrelerinin analizi ve tasarımı, birleşimsel devrelerin minimizasyonu, kodlayıcı ve kod çözücüler, kod dönüştürücüler, aritmetik işlem devreleri (toplayıcılar, çıkarıcılar, çarpıcılar), çoklayıcı ve azlayıcılar, tablo yöntemi. Konularla ilgili deneyler.
Dersin Verildiği Diller Türkçe
Dersin Amacı Öğrencilerin; Analog ve Sayısal Kavramlar, Analog ve Sayısal sinyaller, Analog ve Sayısal sistemler ve Analog ve Sayısal ölçü aletleri, sayı sistemleri (binary, octal, decimal ve hexadecimal) ve birbirlerine dönüşümleri, tümleyen aritmetiği, kodlama ve kodlar, olasılık ve doğruluk tablosu, Evrensel mantık kapıları (VE, VEYA, DEĞİL, TAMPON, VE DEĞİL, VEYA DEĞİL, ÖZEL VEYA, ÖZEL VEYA DEĞİL) sembolleri, doğruluk tabloları, çıkış ifadeleri. Boolean matematiği ve lojik ifadelen boolean matematiği kuralları ile sadeleştirilmesi, lojik ifadeye karşılık gelen lojik devre çizimi ve lojik devreden lojik ifadenin çıkartılması, lojik devrenin sadece NAND veya sadece NOR kapıları ile çizimi, karnaugh haritaları, birleşik mantık devrelerinin analizi ve tasarımı, birleşimsel devrelerin minimizasyonu, kodlayıcı ve kod çözücüler, kod dönüştürücüler, aritmetik işlem devreleri (toplayıcılar, çıkarıcılar, çarpıcılar), çoklayıcı ve azlayıcılar hakkında bilgi sahibi olmalarını, konularla ilgili deneyleri yapmalarını sağlayarak sayısal elektronik alt yapılarını oluşturmak ve deneyimlerini artırmaktır.
Ders Yapısı
Temel/Alana Özgü Mesleki Dersler 90
Uzmanlık/Program Dersi 0
Destek Dersi 10
Beceri,İletişim ve Yönetim Becerileri Dersi 0
Aktarılabilir Beceri Dersi 0
Matematik ve Temel Bilimler 0
Temel Eğitim 0
Ders İşleme Şekli
Sınıf Dersi 75
Sınıf Dersi açıklama 0
Problem Saati 0
Problem Saati Açıklama 0
Laboratuvar 25
Laboratuvar Açıklama 3
Diğer 0
Diğer Açıklama 0
No Dersin Kazanımları  
1 Analog-Sayısal kavramlar, Sayı Sistemleri, Tümleyen Aritmetiği, Kodlama ve Kodlar ile ilgili işlem yapabilme.
2 Boolean matematiği, Karnaugh Haritası ve Tablo Yöntemi ile lojik fonksiyonların sadeleştirmesini yapabilme.
3 Lojik kapıları kullanabilme, Bileşik Devre tasarlayabilme.
4 Kodlama, Kod Çözücü, Kod Çevirici, Çoklayıcı ve Azlayıcı devreleri tasarlayabilme.
5 Karşılaştırıcı ve Aritmetik İşlem devreleri tasarlayabilme.
DERSİN KAZANIMLARI / PROGRAM YETERLİKLERİ İLİŞKİ MATRİSİ
DKPÇ1PÇ2PÇ3PÇ4PÇ5PÇ6PÇ7PÇ8PÇ9PÇ10PÇ11PÇ12PÇ13
1
2
3
4
5
5-Çok Yüksek İlişkili 4- Yüksek İlişkili 3-Orta İlişkili 2- Zayıf İlişkili 1-İlişkisiz
Hafta Konular  
1 Analog ve Sayısal Kavramlar
2 Sayı Sistemleri
3 Sayı Sistemlerinde Hesaplama
4 Kodlama ve Kodlar
5 Boolean Kuralları ve Lojik İfadelerin Sadeleştirilmesi
6 Lojik Kapılar ve Lojik Devreler
7 Karnaugh Haritaları
8 Sayısal Entegreler
9 Birleşik Mantık Devreleri: Kodlayıcılar, Kod Çözücüler
10 Birleşik Mantık Devreleri: Çoklayıcılar (Multiplexers)
11 Birleşik Mantık Devreleri: Azlayıcılar (Deultiplexers)
12 Karşılaştırıcılar
13 Aritmetik İşlem Devreleri
14 Tablo Yöntemi
No Program Çıktısı Katkı Düzeyi
1 Fen bilimleri, matematik, bilişim teknolojileri, hesaplama-planlama yöntemleri ve Elektrik-Elektronik Mühendisliğinin gerektirdiği konularda yeterli düzeyde bilgi sahibidir. 3
2 Fen bilimleri, matematik, bilgisayarlı hesaplama-planlama yöntemleri ve Elektrik-Elektronik Mühendisliği ile ilgili bilgileri kullanarak bir problemi tanımlar ve analiz eder. 3
3 Elektrik-Elektronik Mühendisliği alanındaki problemlerin çözümü için güncel bilgiye erişir, veri tabanlarını kullanır, literatür taraması yapar. 1
4 Güncel ekipman, teknik, bilişim teknolojileri ve yöntemleri kullanarak bilgisayar ortamı veya gerçek ortamda deney tasarlar, yapar, sonuçlarını analiz eder ve yorumlar. 4
5 Elektrik-Elektronik Mühendisliği alanındaki problemlerin çözümünde güncel mühendislik ekipmanları, teknikleri, yöntemleri ve bilişim teknolojilerini kullanır. 4
6 Elektrik-Elektronik Mühendisliği alanındaki problemleri çözmek için gerçekçi kısıtları göz önüne alarak modern teknik ve ekipman ve bilişim araçlarını kullanarak sistem, süreç, cihazları da içerebilen çözümler tasarlar. 3
7 Mesleki ilkelerin bilincinde ve etik sorumluluk sahibidir. Ayrımcılık yapmama, tarafsızlık gibi konularda bilinçlidir. 1
8 Süreç, sebep ve sonuçlar arasında ilişki kurar, analiz eder ve yorumlar. 3
9 Bireysel olarak veya takım halinde disiplin içi veya disiplinler arası çalışma yapar. 3
10 İnovasyon, girişimcilik, risk yönetimi, değişim gibi hususları içeren proje önerisi, planlaması ve yönetimi yapar. 1
11 Sahip olduğu teknik konularda uygun düzeyde yazılı ve sözlü iletişim becerilerine sahiptir. Bu durumlar için İngilizce dilini de kullanır. 2
12 Gelişen teknolojiyi takip eder, kullanır, mevcut teknoloji ile farkını irdeler, sürekli kendini yeniler. 1
13 Mühendislik uygulamalarının toplum, sağlık, çevre, güvenlik, ekonomi üzerindeki etkileri ve hukuki sonuçları hakkında bilgi sahibidir. 1
Yarıyıl İçi Çalışmaları Sayısı Katkı Payı
Ara Sınav 1 50
Kısa Sınav 0 0
Ödev 0 0
Devam 0 0
Uygulama 0 0
Labaratuvar 10 50
Proje 0 0
Atölye 0 0
Seminer 0 0
Arazi Çalışması 0 0
Sözlü sınav 0 0
Portfolyo 0 0
Doküman İncelemesi 0 0
Performans değerlendirme 0 0
Sunum 0 0
Alan Çalışması 0 0
Vaka Çalışması 0 0
Video Kaydı 0 0
Öz değerlendirme 0 0
Akran Değerlendirme 0 0
Eşleştirme Testleri 0 0
Çoktan seçmeli test 0 0
Kısa Cevaplı test 0 0
Kontrol listeleri 0 0
Dereceleme Ölçekleri 0 0
Zihin Haritalama 0 0
Araştırma yazısı 0 0
Çevrimiçi anket 0 0
Çevrimiçi Kısa sınav 0 0
TOPLAM 100
Yıliçinin Başarıya Oranı 50
Finalin Başarıya Oranı 50
TOPLAM 100
AKTS kredilerinin belirlenmesinde öğrenci işyükü anketlerinden faydalanılmaktadır.
Etkinlik Sayısı Süresi Toplam
Ders Süresi (Sınav Haftaları Hariç) 14 3 42
Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi 0 0 0
Ödevler 0 0 0
Sunum/Seminer 0 0 0
Proje 0 0 0
Laboratuar Çalışması 10 3 30
Arazi ya da Alan Çalışması 0 0 0
Kısa Sınav 0 0 0
Araştırma 0 0 0
Rapor Yazma/Rapor sunumu 0 0 0
Vaka İncelemesi 0 0 0
Staj 0 0 0
Uygulama/Materyal Hazırlama 0 0 0
Tez Çalışması 0 0 0
Ara Sınavlar 1 15 15
Yarıyıl Sonu Sınavı 1 20 20
İşyükü Saati (30) 0
Toplam İşyükü / Saat 107    
Dersin Akts Kredisi 4    
Ders Notu 1) Ekiz, H., 'Mantık Devreleri', ISBN:975-8289-13-6, Değişim Yayınları, 2005, Sakarya, Türkiye. 2) Yağımlı, M., Akar, F., 'Dijital Elektronik', ISBN: 975-295-233-X, Beta Yayınları, 2003, İstanbul, Türkiye. 3) Mano, M. M., 'Digital Design', ISBN: 0-13-212325-8, 1984, America. 4) Doç. Dr. Burak Kelleci, 'Sayısal Tasarım', Seçkin Yayınları. 5) Taner Arslan, Rifat Çölkesen, 'Lojik Devre Tasarımı', Seçkin Yayınları.
Diğer Kaynaklar 1) Ekiz, H., 'Mantık Devreleri', ISBN:975-8289-13-6, Değişim Yayınları, 2005, Sakarya, Türkiye. 2) Yağımlı, M., Akar, F., 'Dijital Elektronik', ISBN: 975-295-233-X, Beta Yayınları, 2003, İstanbul, Türkiye. 3) Mano, M. M., 'Digital Design', ISBN: 0-13-212325-8, 1984, America. 4) Doç. Dr. Burak Kelleci, 'Sayısal Tasarım', Seçkin Yayınları. 5) Taner Arslan, Rifat Çölkesen, 'Lojik Devre Tasarımı', Seçkin Yayınları.
Materyal
Dökümanlar 1) Ekiz, H., 'Mantık Devreleri', ISBN:975-8289-13-6, Değişim Yayınları, 2005, Sakarya, Türkiye. 2) Yağımlı, M., Akar, F., 'Dijital Elektronik', ISBN: 975-295-233-X, Beta Yayınları, 2003, İstanbul, Türkiye. 3) Mano, M. M., 'Digital Design', ISBN: 0-13-212325-8, 1984, America. 4) Doç. Dr. Burak Kelleci, 'Sayısal Tasarım', Seçkin Yayınları. 5) Taner Arslan, Rifat Çölkesen, 'Lojik Devre Tasarımı', Seçkin Yayınları.
Ödevler
Sınavlar
Materyal Diğer
Planlanmış Öğrenme Faaliyetleri ve Öğretim Yöntemleri











Course Weekly Schedules
Hafta 1 .Hafta
Konu
Haftalık Kapsam ve Hedefler Bu derste, sayısal ve analog sistemlerin temel farkları ve özellikleri ele alınacaktır. Öğrenciler, her iki sistemin uygulamalarını ve kullanım alanlarını öğrenerek, dijital dünyaya geçişin önemini kavrayacaklardır.
Öğrenciler, sayısal sinyallerin özelliklerini ve analog sinyallerle kıyaslamalarını yapabileceklerdir.
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri/Kaynakları/Videolar
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri Açıklama
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Notlandırması/Ödev Teslim Süreleri
Hafta 2 .Hafta
Konu
Haftalık Kapsam ve Hedefler Sayı sistemlerinin temelleri anlatılacak, özellikle ikili (binary), sekizli (octal), onaltılı (hexadecimal) ve ondalıklı (decimal) sayı sistemlerinin birbirleriyle ilişkisi ele alınacaktır. Öğrenciler, bu sayı sistemleri arasında dönüşüm yapmayı öğreneceklerdir.
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri/Kaynakları/Videolar
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri Açıklama
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Notlandırması/Ödev Teslim Süreleri
Hafta 3 .Hafta
Konu
Haftalık Kapsam ve Hedefler Sayılarla yapılan işlemler (toplama, çıkarma, çarpma, bölme) farklı sayı sistemlerinde incelenecektir. Öğrenciler, ikili ve diğer sayı sistemlerinde temel aritmetik işlemleri gerçekleştirmeyi öğreneceklerdir.
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri/Kaynakları/Videolar
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri Açıklama
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Notlandırması/Ödev Teslim Süreleri
Hafta 4 .Hafta
Konu
Haftalık Kapsam ve Hedefler Sayısal sistemlerde kullanılan çeşitli kodlar, özellikle BCD (Binary Coded Decimal), Gray kodu ve ASCII gibi yaygın kodlar ele alınacaktır. Öğrenciler, sayısal sistemlerde veri temsili için kodların önemini anlayacaklardır.
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri/Kaynakları/Videolar
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri Açıklama
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Notlandırması/Ödev Teslim Süreleri
Hafta 5 .Hafta
Konu
Haftalık Kapsam ve Hedefler Boolean cebiri ve temel kurallar açıklanacak, lojik ifadelerin sadeleştirilmesi öğretilecektir. Öğrenciler, Boolean ifadelerini sadeleştirerek daha verimli lojik devreler tasarlayabileceklerdir.
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri/Kaynakları/Videolar
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri Açıklama
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Notlandırması/Ödev Teslim Süreleri
Hafta 6 .Hafta
Konu
Haftalık Kapsam ve Hedefler AND, OR, NOT, NAND, NOR, XOR ve XNOR gibi temel lojik kapıların işlevleri öğretilerek, bu kapıların devrelerde nasıl kullanılacağına dair örnekler verilecektir. Öğrenciler, bu kapıları kullanarak basit lojik devreler tasarlayabileceklerdir.
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri/Kaynakları/Videolar
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri Açıklama
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Notlandırması/Ödev Teslim Süreleri
Hafta 7 .Hafta
Konu
Haftalık Kapsam ve Hedefler Karnaugh haritalarının kullanımı öğretilerek, karmaşık Boolean ifadelerinin görsel olarak sadeleştirilmesi gösterilecektir. Öğrenciler, bu haritaları kullanarak daha etkili lojik devreler tasarlayabileceklerdir.
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri/Kaynakları/Videolar
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri Açıklama
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Notlandırması/Ödev Teslim Süreleri
Hafta 8 .Hafta
Konu
Haftalık Kapsam ve Hedefler Sayısal entegre devrelerin (IC) temel özellikleri ve kullanım alanları anlatılacak, bu entegrelerin pratikte nasıl kullanıldıkları üzerinde durulacaktır. Öğrenciler, sayısal entegrelerin devrelerdeki rolünü anlayacaklardır.
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri/Kaynakları/Videolar
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri Açıklama
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Notlandırması/Ödev Teslim Süreleri
Hafta 9 .Hafta
Konu
Haftalık Kapsam ve Hedefler Kodlayıcılar (Encoders) ve kod çözücüler (Decoders) gibi birleşik mantık devrelerinin işlevleri ve uygulamaları öğretilecektir. Öğrenciler, bu devreleri kullanarak dijital sistemlerde veri kodlaması ve çözme işlemlerini gerçekleştirebileceklerdir.
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri/Kaynakları/Videolar
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri Açıklama
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Notlandırması/Ödev Teslim Süreleri
Hafta 10 .Hafta
Konu
Haftalık Kapsam ve Hedefler Çoklayıcıların (Multiplexers) işlevi ve devrelerde nasıl kullanıldıkları açıklanacaktır. Öğrenciler, bu devreleri kullanarak birden fazla veri girişini tek bir çıkışa yönlendirmeyi öğrenebileceklerdir.
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri/Kaynakları/Videolar
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri Açıklama
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Notlandırması/Ödev Teslim Süreleri
Hafta 11 .Hafta
Konu
Haftalık Kapsam ve Hedefler Azlayıcıların (Demultiplexers) işlevi ve devrelerde nasıl kullanıldıkları öğretilecektir. Öğrenciler, bu devreleri kullanarak bir veri girişini birden fazla çıkışa yönlendirebileceklerdir.
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri/Kaynakları/Videolar
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri Açıklama
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Notlandırması/Ödev Teslim Süreleri
Hafta 12 .Hafta
Konu
Haftalık Kapsam ve Hedefler Karşılaştırıcı devrelerinin nasıl çalıştığı ve dijital sistemlerdeki rolü tartışılacaktır. Öğrenciler, karşılaştırıcılar kullanarak verileri karşılaştırma ve karar verme işlemlerini gerçekleştirebileceklerdir.
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri/Kaynakları/Videolar
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri Açıklama
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Notlandırması/Ödev Teslim Süreleri
Hafta 13 .Hafta
Konu
Haftalık Kapsam ve Hedefler Aritmetik işlem devrelerinin (toplayıcılar, çıkarıcılar, çarpıcılar) işleyişi ve kullanımı öğretilerek, öğrenciler bu devreleri kullanarak matematiksel işlemleri gerçekleştirebilecektir.
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri/Kaynakları/Videolar
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri Açıklama
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Notlandırması/Ödev Teslim Süreleri
Hafta 14 .Hafta
Konu
Haftalık Kapsam ve Hedefler Tablo yöntemi kullanılarak lojik ifadelerin sadeleştirilmesi öğretilecektir. Öğrenciler, karmaşık lojik devrelerin sadeleştirilmesi için tablo yöntemini uygulayabileceklerdir.
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri/Kaynakları/Videolar
Haftalık Öğrenme Etkinlikleri Açıklama
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Etkinlikleri
Haftalık Ölçme-Değerlendirme Notlandırması/Ödev Teslim Süreleri